Հանրային քննարկումների ժամանակ մի հանգամանք բացահայտվեց. չափորոշիչների հեղինակներից ոմանք ընդգրկված են հայ-թուրքական համատեղ ծրագրերում, ընդ որում՝ այդ ծրագրերը վերաբերում էին կրթությանը, ավելի կոնկրետ՝ պատմության դասավանդման առանձնահատկություններին: Չխախտելով որևէ մեկի անմեղության կանխավարկածը մի քանի փաստ ներկայացնեմ՝ հույս ունենալով, որ դրանով կօգնեմ ավելի նեղ մասնագետներին կրթության ընդհանուր փազլն ավելի ճիշտ հավաքելու համար: Այս մասին հանրակրթական չափորոշիչների և առարկայական ծրագրերի վերաբերյալ քննարկմանն ասաց արևելագիտության ֆակուլտետի դեկան Ռուբեն Մելքոնյանը:
Նա նշեց, որ մի ծրագիր կա ԵՄ-ի կողմից ֆինանսավորվող, որը կոչվում է «Հայաստան- Թուրքիա հարաբերությունների բարելավման գործընթացին աջակցություն» և սրա շրջանակներում մի շարք կազմակերպություններ Հայաստանից և Թուրքիայից ընդգրկված են տարբեր ծրագրերում: Ըստ Մելքոնյանի՝ այդ ծրագրերից մեկով 2017-ին հրատարակվել է մի գիրք՝ «Թուրքիայում և Հայաստանում պատմության դասավանդման վերաբերյալ քննադատություն և այլընտրանք» վերնագրով և դրանից հետո 2019-ին կրկին նույն ծրագրի շրջանակներում հրատարակվել է ևս մեկ գիրք, որը կոչվում է «Հայաստանի և Թուրքիայի համար պատմության դասավանդման ալտերնատիվ մոդուլներ», հեղինակների կազմում են հայկական կողմից՝ Լիլիթ Մկրտչյանը, ԱԺ պատգամավոր Մարիա Կարապետյանը և Միգրացիայի կոմիտեի նախագահ Արմեն Ղազարյանը:
«Նախաբանում նշվում է, որ այս աշխատանքը ստեղծված է պատմաբանների ցանցի շնորհիվ նպաստել նախատեսվող դասագրքերի ռեֆորմին, ես ենթադրում եմ՝ դա առնչություն ունի չափորոշիչների հետ, և ներկայացնում են մի շարք առաջարկներ, թե ինչպես խաղաղասիրական ոճով դասավանդել պատմություն ՀՀ-ում և Թուրքիայում»,- ասաց նա:
Մելքոնյանն ասաց, որ առաջարկվում է դասագրքերում ընդգրկել ԼԳԲՏ շարժման պատմության տարբեր դրվագներ, մասնավորապես, 60-ական թվականներին Հոլանդիայում այդ շարժման հաջողությունները, սկիզբը՝ «վարդագույն շաբաթ» անունը կրող բողոքի ցույցը, և որպես օժանդակ ձեռնարկ կամ նյութ հանձնարարել սովորողներին 2000 թվականին տպագրված «Լեզբուհիների և գեյերի պատմությունների և մշակույթների հանրագիտարանը»: «Այդ գլխի համահեղինակներից է Մարիա Կարապետյանը: Որևիցե անդրադարձ չկա հայկական ազատագրական շարժումներին, Խորհդային Միությունում այլախոհական շարժմանը, նմանատիպ այլ շարժումներին»,- ասաց նա:
Մելքոնյանի խոսքով՝ խոսել են միայն ազգայանականություն տերմինի մասին: «Ազգայանականություն տերմինը Թուրքիայում և Հայաստանում լիովին տերբեր ընկալումներ ունի: Այդ տերմինը Թուրքիայում ունի միայն մեկ ձևակերպում լեզվական առումով, իսկ Հայաստանում կա ազգայնականություն և ազգայնամոլություն ձևակերպումները, որտեղ երկորդը ենթադրվում է՝ բացասական, իսկ առաջինը մեզ համար հավասար է հայրենասիրությանը ու հետևաբար այս խումբը հայ-թուրքական մասնագետներին առաջարկում է քննադատել ազգայնականությունը: Իրենց համար ազգայնական է Աթաթուրքը և նույն հարթության մեջ պետք է դիտարկվեն Անդրանիկը, Նժդեհը և մնացած բոլորը»,- ասաց նա:
Մելքոնյանի խոսքով՝ երկրորդ կետը սրա հետ կապված այն է, որ Թուրքիայում ազգայնական տերմինը բացասաբար են ընկալում հիմնականում հասարակության փոքր, մարգինալ, ձախակողմյան խմբերը, որոնց համար ազգայնականությունը հավասար է ֆաշիզմին և այլն, բայց այդ խմբերը որևիցե ազդեցություն չունեն Թուրքիայի հասարակական-քաղաքական կյանքի վրա, որևիցե կերպ ընդգրկված չեն խորհրդարանում որպես առանձին մեծ ուժ, ազդեցություն չեն ունենում կրթական չափորոշիչների, կրթական քաղաքականության և այլ քաղաքական ուղղությունների ձևավորման վրա:
«Նույն ֆորմատում, նույն խմբում այս հարցը քննարկում են Հայաստանում իշխող կուսակցության պատգամավորը, իշխանությանը մոտ կանգնած մասնագետները, փորձագետները և այլն, և Թուրքիայում զրոյական ազդեցություն ուենցող մարգինալ խմբավորումների ներկայացուցիչները: Դա, մեղմ ասած, անիմաստ է, իսկ խորքային առումով՝ վտանգավոր: Ուզում եմ նշել՝ 84 միլիոնանոց Թուրքիայում մարգինալ խմբի առաջարկած կրթական մոդուլները, որտեղ պետք է տեղ գտնեն ազգայնականության քննադատությունը, խաղաղասիրությունը և այլն, որևիցե վտանգ չի ներկայացնում այդ պետության համար, որովհետև դրանք որևիցե դոմինանտ ուղենշային շերտում գոյություն չունեն, չեն էլ լսվում նրանց ձայները, իսկ մեզ նման երկրում, որը կանգնած է արտաքին ու ներքին հարձակումների փաստի առաջ, քաղաքականությունը ձևավորող ու իրականացնող անձանց, տվյալ պահին՝ իշխանության մեջ ընդգրկված անձանց մասնակցությունը նմանատիպ ծրագրերին և այդ գաղափարների, դրութների ուղղակի կամ անուղղակի ընդգրկումը մեր չափորոշիչների, կրթական տարբեր ուղեցույցների մեջ, վտանգավոր է մեր պետության, մեր հասարակության համար»,- ասաց նա:
