Ատամնաբույժները խորհուրդ են տալիս կանոնավոր մաքրել ատամները։ Ինչու՞ է առաջանում ատամնաքարը, ինչպե՞ս են մեր սովորություններն ազդում դրա առաջացման արագության վրա, ինչո՞ւ է ջուրն ավելի լավ, քան բերանի խոռոչի ողողիչները, և կա՞ն միջոցներ տանը ատամնաքարերը հեռացնելու համար:
Ատամնաքարն այն փափուկ նստվածքն է մեր ատամների վրա, որը ժամանակին չի հեռացվել խոզանակով կամ հիգիենայի այլ պրոցեդուրաների ընթացքում և ժամանակի ընթացքում կարծրացել է: Ատամնաբույժի այցելուների 80-90 տոկոսը սովորաբար ունի ատամնաքար և ամենից հաճախ այն հայտնաբերվում է ստորին ատամների վրա:
«Ատամների մակերեսի վրա փափուկ նստվածքի կուտակմանը նպաստում է փափուկ և ածխաջրերորվ հարուստ մթերքների, ինչպես նաև շաքար պարունակող ըմպելիքների օգտագործումը,- բացատրում է ատամնաբույժ Աննա Շարանդան:- Բերանի խոռոչի թերի հիգիենայի դեպքում փափուկ նստվածքը ժամանակի ընթացքում հանքայնանում է՝ դառնալով ատամնաքար»:
Բայց եթե սիրում եք գազար և պինդ խնձոր ծամել, ապա ատամնաքարեր ունենալու խնդիրը ձեզ չի սպառնում, նշում է փորձագետը։
«Սննդակարգում պինդ մթերքների (թարմ բանջարեղենի և մրգերի) առկայությունն օգնում է ազատվել քարերից և լավ մերսում է լնդերի համար,- նշում է ատամնաբույժը։ - Կոշտ սննդի երկարատև ծամումը, ի տարբերություն փափուկ սննդի, խթանում է թքի արտազատումը, և բերանի խոռոչի բնական ինքնամաքրման շնորհիվ սննդի մնացորդներն ավելի քիչ հավանական է, որ մնան ատամների վրա և ձևավորեն նստվածք»:
Ի՞նչն է ատամնաքարերի առաջացման պատճառը
Հետաքրքիր է, բայց ատամնաքարը ձևավորվում է հիմնականում մեծահասակների մոտ, իսկ երեխաների մոտ այն կարող է հայտնաբերվել չափազանց հազվադեպ և միայն որոշակի հիվանդությունների առկայության դեպքում։
«Դա պայմանավորված է թքի արտադրության արագությամբ և երեխաների մոտ թքի ֆերմենտային ակտիվությամբ, - ասում է ատամնաբույժը: - Երեխաների մոտ 2-ից 7 տարեկան հասակում թքի ֆերմենտային ակտիվությունը հասնում է իր գագաթնակետին: Այս երկու գործոնների պատճառով նստվածքը չի հասցնում կարծրանալ ատամների վրա»:
Բայց բերանի խոռոչի ոչ պատշաճ հիգիենայի, հակաբիոտիկների երկարատև օգտագործման, աղեստամոքսային համակարգի հիվանդությունների, սննդակարգում թարմ բանջարեղենի և մրգերի բացակայության դեպքում երեխաների մոտ ևս ատամնաքար կարող է առաջանալ:
Ատամնաբույժը նշում է, որ ատամնաքարեր առավել հաճախ ունենում են այն մարդիկ, որոնք կծվածքի և ատամների ճիշտ դիրքի հետ կապված խնդիր ունեն:
«Ատամներ՝ միմյանց վրա կուտակումների և ոչ ճիշտ դիրքի դեպքում ատամնաքարերի առաջանալու հավանականությունն ավելի մեծ է,- ասում է փորձագետը։ - Միայն մի կողմով ծամելու սովորությունը ևս նպաստում է հակառակ կողմի ատամների վրա քարերի առաջացմանը: Մի կողմով ծամելու սովորությունը հիմնականում պայմանավորված է մյուս կողմում ատամի կամ ատամների բացակայության հետ»:
Ռիսկի մեկ այլ գործոն պարոդոնտալ հիվանդությունն է:
«Պարոդոնտալ հիվանդությունները, որոնց դեպքում խաթարվում է ատամնալնդային հանգույցը, նույնպես հանգեցնում են ենթալնդային քարի առաջացմանը,- ասում է բժիշկ Աննա Շարանդան։- Սա վտանգավոր է ոսկրերի քայքայման, տհաճ հոտի, ատամների արմատների մերկացման առումով: Այս խնդրով է պայմանավորված ատամների զգայնությունը և էսթետիկ գանգատների որոշակի մասը: Հիվանդը կարող է տեսնել ատամների շուրջ սև եզր, նկատել արյունահոսություն լնդերից կամ նույնիսկ թարախի հոսք, զգալ տհաճ հոտ: Նման պարագայում լնդերը կունենան կարմրավուն կամ կապտավուն երանգ՝ ընդգծված այտուցով»:
Այս դեպքում պետք է դիմել պարոդոնտոլոգին: Նրա մասնագիտացման ոլորտը պարոդոնտալ հիվանդությունների պահպանողական և վիրաբուժական բուժումն է։
Ինչպե՞ս նվազեցնել ատամնաքարերի առաջացման արագությունը
- Օրվա ընթացքում ուտելուց հետո օգտագործեք լրացուցիչ հիգիենայի միջոցներ՝ ողողումներ, թել (ատամի թել), բերանի խոռոչի ողողիչներ, խոզանակներ:
- Առավոտյան և երեկոյան մի մոռացեք ատամների մանրակրկիտ հիգիենայի մասին:
- Ավելի շատ ջուր խմեք։
- Կերեք օրական առնվազն 2 պինդ միրգ կամ բանջարեղեն։
- Օգտագործեք ատամի մածուկ, որը պարունակում է ֆերմենտներ, որոնք օգնում են քայքայել ատամնափառը:
«Նստվածքի և ատամնաքարերի դեմ պայքարում արդյունավետ միջոց է բերանի խոռոչը լվացող սարքը,- պարզաբանում է փորձագետը։ - Բայց որպեսզի լնդերը ընտելանան հիդրոմերսմանը, պետք է սկսել նվազագույն ճնշումից՝ թեթև ռեժիմից՝ աստիճանաբար բարձրացնելով շիթային ճնշումը։ Սարքը կարող եք օգտագործել 5-6 տարեկանից, կան հատուկ մոդելներ երեխաների համար:
Հատուկ հեղուկներով բերանի խոռոչի ողողումները նույնպես օգնում են պայքարել ատամնաքարերի առաջացման դեմ, սակայն դրանք պետք է զգուշորեն օգտագործել:
«Ողողման համար նախատեսված հեղուկներն արդյունավետ են իրենց պարունակած ակտիվ բաղադրիչների շնորհիվ, սակայն պետք է հիշել, որ խորհուրդ է տրվում դրանք օգտագործել օրական 2-3 անգամից ոչ ավելի- ասում է ատամնաբույժը։ - Եվ մի մոռացեք, որ ողողման միջոցի ավելի էժան և ոչ պակաս արդյունավետ անալոգը սովորական ջուրն է: Եթե ձեռքի տակ չունեք թել կամ խոզանակ, պարզապես ողողեք ձեր բերանը ջրով, պետք չէ չարաշահել բերանը լվացող միջոցները»:
Բժիշկը զգուշացնում է, որ կան հետազոտություններ, որոնք կապ են հայտնաբերել ուռուցքների առաջացման ռիսկի և օրական ավելի քան 3 անգամ ալկոհոլ պարունակող միջոցներով ողողումների միջև։
«Անպայման ուշադրություն դարձրեք բերանի խոռոչի ողողման միջոցի բաղադրությանը՝ տեսնելու համար, թե արդյոք այն ալկոհոլ է պարունակում (այն հակացուցված է երեխաներին, հղիներին և ալկոհոլային կախվածություն ունեցողներին),- զգուշացնում է մասնագետը։ -Բացի այդ, եթե այն պարունակում է հակասեպտիկներ, ապա նման ողողումների օգտագործումը պետք է սահմանափակվի 10-12 օրով՝ բերանի խոռոչում դիսբակտերիոզի զարգացումից խուսափելու համար։
Ինչպե՞ս ազատվել ատամնաքարերից տնային պայմաններում
«Տնային պայմաններում ատամնաքարերը հեռացնելու անվտանգ և արդյունավետ մեթոդ գոյություն չունի,- զգուշացնում է ատամնաբույժ Աննա Շարանդան: - Այդ նպատակի համար սուր առարկաների կամ քիմիական նյութերի օգտագործումը կարող է վնասել բերանի խոռոչի կոշտ և փափուկ հյուսվածքները»:
Բացի ատամնափառը հեռացնելուց, բերանի խոռոչի պրոֆեսիոնալ հիգիենան ներառում է նաև ատամների մակերեսների փայլեցում և դրանք հատուկ լաքով կամ պաշտպանիչ նյութով ծածկելը, ինչին նույնպես հնարավոր չէ հասնել տան պայմաններում: Հետևաբար, ատամնաքարերի առաջացման դեպքում ճիշտ լուծումը մասնագետի օգնությանը դիմելն է և սեփական առողջության հետ փորձարկումներ չանելը:
Աղբյուրը՝ https://doctorpiter.ru
