«Կերպարվեստ» առարկայից այս տարի առարկայական գիտելիքների ստուգման կամավոր ատեստավորմանը մասնակցել է հայտագրված 88 ուսուցիչներից 65-ը: Նրանցից 38-ը կամ մասնակիցների 58 տոկոսը չեն հաղթահարել 60 տոկոսի շեմը: Նրանց մի մասը երկրորդ անգամ էր կամավոր ատեստավորում անցնում: Իսկ գործող կարգի համաձայն՝ երկրորդ անգամ ատեստավորումից 60 տոկոսի շեմը չհաղթահարած ուսուցիչներն այլևս չեն կարող դասավանդել դպրոցում: Արդյունքում, եթե ԿԳՄՍՆ-ն կիրառի այդ կարգը, ուսումնական տարվա ընթացքում բազմաթիվ դպրոցներ կմնան առանց համապատասխան մասնագետների:
Ինչո՞ւ ատեստավորմանը մասնակցող ուսուցիչների կեսից ավելին չեն կարողացել հաղթահարել 60 միավորի շեմը: «Անկախի» հետ զրույցում ուսուցիչները պնդել են, որ պատճառը չափազանց բարդ, ոչ հստակ կամ երկիմաստ հարցերով ու «Կերպարվեստ» առարկայի հետ կապ չունեցող թեստերն են:
57-ամյա Ռուզան Պետրոսյանը շուրջ 34 տարվա մանկավարժական փորձ ունի: Երևանի պետական մանկավարժական ինստիտուտի (ներկայիս ՀՊՄՀ) «Նկարչություն, գծագրություն և ձեռքի աշխատանք» ֆակուլտետի շրջանավարտն իր ողջ կյանքն է նվիրել մանկավարժությանը՝ կրթելով հազարավոր երեխաների հանրակրթական դպրոցում, վերջին տարիներին նաև իր հիմնադրած Լ. Ներսիսյանի անվան արվեստի կենտրոնում: Նրա սաները հայաստանյան հեղինակավոր բուհերի ուսանողներ ու շրջանավարտներ են: Տիկին Պետրոսյանը, սակայն, կարող է զրկվել դասավանդելու հնարավորությունից, քանի որ չի հաղթահարել կամավոր ատեստավորման պահանջվող շեմը:
Խոսելով կամավոր ատեստավորմանը մասնակցելու դրդապատճառների մասին՝ տիկին Պետրոսյանն ասում է, որ վստահ էր իր մասնագիտական գիտելիքների վրա և ցանկանում էր օգտվել ավելի բարձր վարձատրվելու հնարավորությունից: «Բայց ես, ինչպես և շատ ուսուցիչներ, չգիտեի, որ ատեստավորմանը մասնակցելով կարող եմ զրկվել իմ աշխատանքից: Այդ մասին մեզ տեղյակ չէին պահել»,- ասում է նա:
Ասում է՝ նախորդ տարի ատեստավորման օրը վատ ինքնազգացողություն է ունեցել, բարձր ճնշման պատճառով չի կարողացել անգամ թեստն ամբողջությամբ աչքի անցկացնել, և շուտ դուրս է եկել քննասենյակից: Այս ամռանը մասնակցել է ԿԳՄՍՆ կողմից կազմակերպված երկշաբաթյա վերապատրաստմանը, որը կոչված էր նախորդ տարի կամավոր ատեստավորման շեմը չհաղթահարած ուսուցիչներին օգնելու, որ թարմացնեն գիտելիքները և պատրաստ լինեն ատեստավորման երկրորդ փուլին: «ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ, ակադեմիկոս Լեմս Ներսիսյանի ղեկավարմամբ 15 օր վերապատրաստվել ենք ՀՄՊՀ-ում, վերջում քննություն ենք հանձնել՝ գործնական, տեսական և գիտական, բոլորից գերազանց եմ ստացել: Վերապատրաստման վերջում նա հպարտությամբ ասաց, որ բոլորս վստահաբար կհաղթահարենք ատեստավորման պահանջվող շեմը, դեռ մի բան էլ ավելին: Բայց վերջում պարզվեց, որ ատեստավորման թեստերը վերապատրաստման հետ բոլորովին կապ չունեին»,- ասում է Պետրոսյանը: Նա շեշտում է՝ պետական բյուջեից ԿԳՄՍՆ-ն միջոցներ է ուղղել ուսուցիչների վերապատրաստմանը, ուսուցիչներն այդ նպատակով հատկացրել են իրենց հանգստի երկու շաբաթը, որպեսզի վերջում ատեստավորումը վերապատրաստման բովանդակության հետ որևէ կապ չունենար:
«Ես 52.9 միավոր եմ հավաքել: Որախ եմ, որ այս տարիքում կարողացել եմ այդքանն էլ հավաքել: Թեստերում հարցերը արվեստի տեսությունից էին, կերպարվեստի մասին հարցեր գրեթե չկային: Կերպարվեստի ուսուցչին քննել են արվեստի տեսության, անգամ ոչ արվեստի պատմության մասին հարցերով»,- ասում է նա: Վստահեցնում է՝ հարցերն առարկայական ծրագրից դուրս են եղել. «34 տարի միայն կերպարվեստ եմ դասավանդել: Անգամ եթե որևէ բան չիմանայի, այդքան տարիների դասավանդման ընթացքում կսովորեի»: Խոսելով թեստերի մասին՝ Պետրոսյանն ասում է, որ դրանցում հարցերը ձևակերպված էին հնարավորինս ոչ հստակ, երկիմաստ: Շեշտում է՝ անգամ հարցերից երեքի պահանջը չի հասկացել, դիմել է կազմակերպիչներին, որ հստակեցնեն՝ ինչ է ուսուցչից պահանջվում այդ հարցերով, մերժել են՝ ասելով, որ մեկնաբանելու, բացատրելու իրավունք չունեն:
Անդրադառնալով հարցերի բովանդակությանը՝ ասում է, որ կային պարզունակ հարցեր, որոնք կարդալիս մտածում էր, որ հումոր է, չի կարող նման հարց լինել, և կային արվեստի տեսությանն առնչվող բարդագույն հարցեր: «Օրինակ՝ հարց կար, թե որոնք են ծիածանի գույները: Այս հարցի պատասխանը գիտեն անգամ դպրոցականները: Երբ երեխաներին թանգարան ենք տանում, մոտեցնում ենք աշխատանքներին, սկսում ենք գույներից ու ժանրերից, գունային մոտեցումներից, տաք ու սառը գույներից պատմել,- ասում է նա:- Մի կարևոր դիտարկում էլ անեմ՝ ուսուցիչը ոչ թե պետք է իմանա, թե որ արձանը որ թանգարանում է գտնվում, այլ պետք է կարողանա երեխաներին բացատրել արձանների տիպաբանությունը, ինչպես և ինչ նյութից են պատրաստում, ինչպես են նկարում և այլն»:
Պետրոսյանի համոզմամբ՝ ատեստավորման թեստերը 60 տոկոսի չափով պետք է ստուգեն ուսուցչի մասնագիտական գիտելիքները, 40 տոկոսի չափով մանկավարժական կարողություններն ու հմտությունները: Իսկ կերպարվեստի պարագայում հարցերի միայն 3-5 տոկոսը պետք է վերաբերեն արվեստի տեսությանը, գերակշիռ մասը հենց կերպարվեստից պետք է լինեն:
Պետրոսյանը վիճարկում է նաև գիտելիքների ստուգման մոտեցումը: Շշետում է՝ ՀՊՄՀ-ն պետական բուհ է, մանկավարժի որակավորումը շնորհվում է պետության կողմից, բայց այդ նույն պետությունը չի հավատում իր իսկ շնորհած որակավորմանը, եթե փորձում է ուսուցչի գիտելիքները ստուգել նաև ատեստավորմամբ:
Հարցին, թե ինչպես է հնարավոր բարելավել ատեստավորման գործընթացը՝ Պետրոսյանը պատասխանում է՝ հարկավոր է նախ շտեմարաններ կազմել յուրաքանչյուր առարկայի համար, ուսուցիչներին ժամանակ տալ, որ պատրաստվեն, վերապատրաստումներ կազմակերպել, որից հետո միայն ատեստավորումն իրականացնել՝ սկզբում կամավոր, ապա նոր պարտադիր հիմունքներով: «Այս ամենը որպես հիմնասյուն սահմանված էր, պարզապես չեն արել»,- ասում է նա:
Նա նաև առաջարկում է ուսուցիչներին ատեստավորելուց առաջ դասալսումներ իրականացնել, վեր հանել խնդիրները, դրանց լուծման ուղղությամբ ուղղորդումներ տալ մանկավարժներին՝ մատնանշելով մեթոդաբանություն, գրականություն: Եթե ուսուցիչն այդքանից հետո իր աշխատանքի որակը չլավացնի, նոր միայն սահմանել ատեստավորման անհրաժեշտությունը: Այլապես իրականացման ներկա գործիքակազմով ուսուցիչների կամավոր ատեստավորման նպատակը, նրա խոսքով, ոչ ուսուցիչների աշխատավարձը բարձրացնելն է, ոչ էլ կրթության որակը բարելավելը:«Սա մանկավարժների «գլխատում» էր: Ովքե՞ր են առաջին անգամ մասնակցում դեռևս անհայտ գործընթացին, իհարկե, այն մասնագետները, որոնք վստահ են իրենց ուժերին, որոնք խիզախ են»,- ասում է նա:
Պետրոսյանը նաև ուշադրություն է հրավիրում կոռուպցիոն ռիսկերի մասին շրջանառվող խոսակցությունների վրա, որոնք էլ ավելի են խաթարում ուսուցիչների վստահությունը տեղի ունեցող գործընթացների նկատմամբ: Ասում է՝ թեստավորումն այնպես էր կազմակերպած, որ կեղծելը, ցանկության դեպքում, խնդիր չէր լինի: «Ծուխն առանց կրակի չի լինում: Կան լուրեր, որ գնվում են թեստերի պատասխանները: Մարդ կա իմ միջավայրում, որ որպես մանկավարժ, մասնագետ թույլ է, բայց հաղթահարել է շեմը, ինչպե՞ս հասկանամ սա»:
Պետրոսյանը նշում է՝ դեռևս չգիտի՝ շարունակելու է դասավանդել դպրոցում, թե ոչ. ԿԳՄՍՆ-ն դեռևս չի հստակեցրել այս հարցը: Սակայն համոզված է՝ պայքարելու է դասավանդելու իր իրավունքի համար, անգամ դատական ատյանում: «Պաշտպանելու եմ իմ մանկավարժական տիտղոսը և իմ ամբողջ կյանքի իմաստը: Մանկավարժությունն ինձ համար ապրելու միջոց է՝ օդ ու ջրի պես, ու չեմ կարող դա զիջել: Մենք երեխաներին սովորեցնում ենք պայքարել ճշմարտության համար, հիմա հերթը մերն է, որ օրինակ ծառայենք մեր աշակերտներին»,- ասում է նա՝ հավելելով, որ մի քանի տասնյակ ուսուցիչներով դիմում են գրել ԿԳՄՍ նախարարին և սպասում են պատասխանին՝ հասկանալու իրենց հետագա քայլերը:
Խոսելով ատեստավորման թողած բարոյահոգեբանական հետևանքների մասին՝ ասում է. «Արդեն երկու ամիս է, չեմ կարողանում կենտրոնանալ, ոնց որ 10 տարի աշխատած լինեմ առանց արձակուրդի: Պատկերացնո՞ւմ եք ինչ բարեյահոգեբանական վիճակի մեջ պետք է լինի ուսուցիչը, երբ մտնում է դասարան և գիտի՝ ինչպես է ինքը կրթում, բայց իր աշակերտի դիմաց կանգնած է անզոր. ինչ-որ մի ատեստավորման պատճառով ինքը բարոյազրկվել է որպես մանկավարժ»: Նա նաև վստահեցնում է՝ թե ինքը, թե մյուս մանկավարժները նախորդ տասնամյակներին տարբեր դժվարություններ են հաղթահարել, լավ ու վատ ժամանակներ են տեսել, բայց չեն կոտրվել: Այս փորձությունն էլ կհաղթահարեն:
