Հայրենիքի կանչով
Հրազդանի բազմաբնակարան շենքերից մեկի պատին սևաչյա երիտասարդի նկարն է` կողքին գրված` Ռուսկի, որ խոհուն հայացքով անցորդներին կարծես կանչում է` կանգնի՛ր, կարևոր բան պետք է ասեմ: Հրազդանցի Սարգիս Սահակյանն է` 
Արցախյան քառօրյա պատերազմի անմահ հերոսը:
Սարգիսը չորս տարեկան էր, երբ ընտանիքը տեղափոխվել էր Ռուսաստանի Դաշնություն: Տասնհինգ տարի այնտեղ ապրելուց հետո չափահաս Սարգիսը մի օր որոշում է հետ վերադառնալ Հայաստան: Հայրը կտրականապես դեմ էր դրան, բայց մայրը դրական է ընդունել:
Սարգիսը չի լսել հորն ու համառորեն մերժել է. «Գնում եմ Հայաստան: Ո՛չ, հիմա ես եմ որոշում` որտեղ պետք է ծառայել: Ես իմ հայրենիքում պետք է ծառայեմ, մեծ բարձունքների հասնեմ»:
2014 թվականի հուլիսի 22-ին Սարգիս Սահակյանը զորակոչվել է բանակ` սկզբում ծառայության անցնելով Մատաղիսի զորամասում, հետո` Թալիշի զորամասում: Բանակում նրա հետ Սարգիս անունով ուրիշ տղա էլ էր ծառայում, որի համար Սաքոյին Ռուսկի են կոչել:
«Երբեք չի տրտնջացել ծառայությունից: Շատ գոհ էր, սիրված ու հարգված` ծառայակիցների և հրամանատարության կողմից: Ես հաճախ էի գնում Արցախ: Կարոտը խեղդում էր»,-ասում է տիկին Թամարան:
Մոր խոսքով` որդու ծառայությունը դժվար չի տարել, որդին էլ չի դժգոհել դրանից, պարտաճանաչ զանգում էր: Արձակուրդի ժամանակ միշտ անակնկալ էր անում ծնողներին և քրոջը: Պարզ հիշում է` վերջին արձակուրդը հունվարին էր, իսկ ապրիլին զոհվել էր Սարգիսը:
«Կարոտս առա: Սաքոս էլ ասում էր` ուզու՞մ ես այնպես անեմ, որ չհասած Արցախ` նորից հետ գտամ: Հպարտություն էի ապրում»,- արցունքները զսպել չկարողանալով` պատմում է մայրը:
Դեռ 2012 թվականին տիկին Թամարան դստեր հետ Հայաստան էր եկել: Երկար մնալ չի կարողացել. որդուն շատ էր կարոտում: Աղջիկն ամուսնացել է, ինքն էլ վերադարձել է որդու մոտ:
«Անընդհատ փշերի վրա էի: Մտածում էի` շուտ հասնել նրան»,-ասում է նա:
Փոքրուց Սարգիսը տարբեր մարզաձևերով է զբաղվել, բայց առավել ֆուտբոլն էր սիրում: Մրցաշարերից միշտ հաղթանակով ու մեդալներով էր վերադառնում: Երազում էր հանդիպել Հենրիխ Մխիթարյանին: Մեծ սեր ուներ համակարգչի նկատմամբ: Ինքնուս համակարգչային ծրագրեր էր սովորում, կատարելագործվում այդ բնագավառում:
«Յուրաքանչյուր սպորտի մեջ տեսնում էր իրեն»,- ասում է մայրը:
Քույրը` Ռուզաննան, պատմում է, որ եղբոր հետ շատ կապված են եղել, միշտ միասին են եղել: Դասերն ավարտելուց հետո Սարգիսը երկար կանգնում էր անձրևի տակ և սպասում քրոջը:
«Երկուսով լավ մանկություն ենք ունեցել: Հիմա նայում եմ իմ երեխաներին և մտածում, որ նրանք մեր մանկության օրերը չեն ապրի»,-ասում է նա:
Պատմում է, որ փոքրուց Սարգիսը շատ համարձակ և արկածախնդիր էր. միայնակ տատիկի ու պապիկի տուն է հասել: Եղբոր մասին սիրով ու ակնածանքով է խոսում: Խոստովանում է` հոգու դատարկությունը ոչ մի բանով չի լցվում: Հիշում է, որ մի օր իրենց տան դուռը քեռու որդին է բացել`զինվորական համազգեստով: Ռուզաննան մի պահ կարծել է` Սարգիսն է վերադարձել:
Գնդացրորդ Սարգիսը
Ոչ ոք չի մոռացվել… ոչինչ չի մոռացվել…
Յոթ տարի է անցել Քառօրյա պատերազմից: Սարգիսը չկա, նրա արյամբ պահված Թալիշում ոսոխ թշնամին ամեն լուսաբացին մուղամ է լսում և հոխորտում: Վերևում` ամենաբարձրում, համառորեն խաղաղ ու համբերատար Սարգիսն է ժպտում` գուցե ներելով իրենից պակաս հայրենատեր լինելու մեր թուլությունն ու անկարողությունը:
Տիկին Թամարան պատմում է, որ Ապրիլյան պատերազմի ժամանակ անբացատրելի տագնապով է արթնացել: Անգամ հարևանի դրած սուրճը չի խմել: Որդու զանգին էր անհամբեր սպասում: Սկզբում չի գիտակցել, որ պատերազմ է: Երբ իմացել է, շտապել է եկեղեցի, բայց մոմերն այդպես էլ վառել չի կարողացել:
«Տարօրինակ զգացողություն էր մոտս. չէի ուզում տնից դուրս գալ: Այնպես դառն ուզում էի լացել, սիրտս մրմռում էր»,-ասում է տիկին Թամարան:
Սարգիսը պատերազմի մասին ոչինչ չի պատմել մորը: Զանգել էր քեռուն և խնդրել, որ թույլ չտան մայրը հեռուստատեսությամբ լուրերին հետևի: Երբ հեռախոսազանգի ժամանակ կրակոցների ձայներ է լսել, որդին ասել է. «Տղերքը խրամատ են փորում, ցեխը քարով ու փայտով են հանում, դրանց ձայներն են»:
Ապրիլի 1-ի լույս 2-ի գիշերը ադրբեջանական կողմը լայնածավալ հարձակողական գործողություններ է ծավալել` կիրառելով ռազմական տեխնիկայի գրեթե բոլոր հնարավոր տեսակները: Սարգիսն ու իր մարտական ընկերները հերոսաբար մարտնչել են թշնամու դեմ` նրան պատճառելով մարդկային և զինտեխնիկայի կորուստներ: Տղաները երկու անգամ հակահարձակման են անցել: Երկրորդ մարտը Սարգսի համար ճակատագրական է եղել: Հերոս Սարգիսը զոհվել է Թալիշում` ապրիլի 3-ին`հետ շպրտելով թշնամուն և կանխելով նրա առաջխաղացումը:
Յոթ տարի է անցել, բայց մայրը լավ հիշում է ապրիլի 3-ին` ժամը 11:30-ին, որդու հետ վերջին հեռախոսազանգը:
«Մամ ջան, էլի կզանգեմ». ասել է Սաքոն` այդպես էլ չզանգելով:
Որդու զոհվելու լուրը տիկին Թամարային եղբայրն է հայտնել: Շտապ օգնության մեքենայով են տարել նրա մոտ: Հիմա ցավը սուր հիշողությամբ գրկել է նրան, ամեն վայրկյան զգացնել տալիս իր մասին:
«Յոթ տարի է արդեն` ես իմ որդու գերեզմանից չեմ կտրվում»,-արցունքները թաքցնելու համար աչքերն է փակում մայրը:
Մոր խոսքով` որդին չէր սիրում, որ մայրը մենակ էր մնում: Հիմա տիկին Թամարան միայնակ է տանում որդու կորստյան ցավը, երկար նստում և զրուցում է նրա նկարների հետ:
«Մինչև հիմա չեմ համակերպվում, որ որդիս չկա: Սպասում եմ` գա, դուռս ծեծի»,-ասում է նա:
Տիկին Թամարան անկեղծանում է` որդու մարտական ընկերներից ոչ ոք այդպես էլ չի եկել իրենց տուն: Խոստացել էին` նրա իրերից բերել, բայց այդպես էլ այդ դրանք չեն հասել մորը: Ծառայակից ընկերները տիկին Թամարային ասել են, որ շատ են ափսոսում, որ Ռուսկիի նման ընկեր են կորցրել: Մի օր տիկին Թամարայի եղբորորդին 44-օրյա պատերազմից Սաքոյի վրեժի փամփուշտն էր բերել նրա համար: Արցախյան 44-օրյա պատերազմը ցավով է տարել նա, ամեն զոհվող զինվորի համար մղկտացել է,չէ որ բոլորին իրենն է համարել:
«Շատ մեծ ցավ եմ ապրում, որ ոչ միայն Թալիշը, այլև Արցախն ենք կորցրել: Իմ տղան կյանք է տվել այդ հողի համար: Շատ կուզեմ, որ նորից գնամ Արցախ, նպատակ ունեմ Սաքոյի հիշատակին խաչքար կանգնեցնել այնտեղ»,-ասում է մայրը:
Սարգիս Սահակյանը հուղարկավորվել է Հրազդանի գերեզմանատանը: Հետմահու պարգևատրվել է ԱՀ նախագահի հրամանով «Արիություն» մեդալով, ՀՀ նախագահի հրամանով` «Մարտական խաչ» 2-րդ աստիճանի շքանշանով, Ղարաբաղյան պատերազմի վետերանների միության կողմից` «Հայրենիքի պաշտպանության համար» մեդալով, Երկրապահ կամավորականների միության կողմից`«Հայաստանի երկրապահ» հուշամեդալով:
Հասմիկ Հակոբյան
