Սերգեյ Մարկեդոնովն իր տելեգրամյան ալիքում գրում է.

1. Փաստական հենքը: 2023 թ. մարտի 24-ին Հայաստանի սահմանադրական դատարանը (ՍԴ) որոշում ընդունեց Միջազգային քրեական դատարանի (ՄՔԴ) Հռոմի կանոնադրությունում ամրագրված պարտավորությունները համարել համապատասխանող հանրապետության հիմնական օրենքին: Ըստ ամենայնի, այս իրադարձությունը կկորչեր տեղեկատվական հորձանուտում: Կմնար որպես փոքր պետության իրավաբանական միապաղաղ առօրյայի բազմաթիվ փաստերից մեկը: Սակայն հետաքրքրությունը Հայաստանի բարձրագույն դատական ատյանի որոշման նկատմամբ բորբոքվեց այն պատճառով, որ դրանից մի շաբաթ առաջ ՄՔԴ-ն Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինին և երեխայի իրավունքների պաշտպան Մարիա Լվովա-Բելովային ձերբակալելու օրդեր տվեց:

2.  Աշխարհի մանիքեական ընկալման սրընթաց ամրապնդման (և դրան ուղեկցող գռեհկացման) պայմաններում տվյալ իրադարձությունը սկսեցին դիտարկել բացառապես հետևյալ հարցի պատասխանի համատեքստում. «Կձերբակալեն արդյոք Ռուսաստանի պետության ղեկավարին, եթե նա ցանկանա ժամանել Երևան»: Մինչդեռ պարզ սխեմաներին դիմելը բնավ չի նշանակում բարդ խնդիրների լավագույն ըմբռնում:

3. ՄՔԴ-ի և Հայաստանի խնդիրը երկու չափում ունի՝ իրավական և քաղաքական: Դիտարկենք երկուսն էլ:

4. Սահմանադրական դատարանը տվյալ հարցը առաջին անգամ չէ, որ քննում է: Եվ բնավ էլ ոչ «պուտինյան փաթեթին» խիստ հանգուցված: 2004 թ. հանրապետության Սահմանադրական դատարանն արդեն որոշում ուներ Հռոմի կանոնադրության մասին: Այն համարվել էր չհամապատասխանող երկրի հիմնական օրենքին: Կանոնադրությունը Երևանը ստորագրել է 1999 թ., սակայն մինչ օրս չի վավերացրել: Առաջ անցնելով՝ ասեմ, որ ՍԴ-ի ներկայիս որոշումը վավերացում չէ, նման արտոնություն ունի Ազգային ժողովը: Նշենք, որ Հայաստանի սահմանադրությունը երկու անգամ փոփոխվել է 2004 թ. հետո (2005-ին և 2015-ին): Երևանի հետաքրքրությունը ՄՔԴ-ի նկատմամբ թելադրված է այն հանգամանքով, որ հայաստանյան իշխանությունները (ասենք՝ առհասարակ պոլիտիկումը) ձգտում են պատասխանատվության կանչել Ադրբեջանի ներկայացուցիչներին: Ըստ բալկանյան ձևանմուշների: Եվ դիմումը Սահմանադրական դատարանին կառավարությունը ձեռնարկել է 2022 թ.: Միամտությո՞ւն են արդյոք հայկական իշխանությունների՝ միջազգային իրավական ատյանների միջոցով Բաքվի վրա ազդելու փորձերը: Ավելի շուտ այո, քան ոչ: Հայաստանի փորձագիտական հանրությունում և առհասարակ հասարակությունում գոյություն ունի «իրավական ֆետիշիզմ»: Կարծես քաղաքականությունը ձևվում է ըստ «ստանդարտների», այլ ոչ թե ըստ շահերի:  Ըստ բալկանյան ձևանմուշների՝ անհրաժեշտ է Արևմուտքի հավաքական անվերապահ աջակցություն մի կողմին և մյուսի մարգինալացում՝ նույնքան անվերապահ: Հայ-ադրբեջանական հակամարտության դեպքում նման բան չենք տեսնում: Ուստի հավատը վերացական իրավունքին և արդարությանը չի արդարացվում: Առնվազն այստեղ և հիմա: Բայց ճիշտ չի լինի դրա մեջ տեսնել միայն և բացառապես «Հայաստանի թեքում» Արևմուտքի կողմը: Կամ «աշխարհաքաղաքական շրջադարձ»:

5. Ռուսաստանի և Հայաստանի համար շատ բան այսօր բարդ է դասավորվում: Երևանը բզկտվում է «ազգային մինիմալիզմի» (դե ֆակտո հրաժարում Ղարաբաղից) և «Արցախից կառչելու» ձգտման միջև: Այդ ճանապարհին երբեմն տարօրինակ զիգզագներ են ձեռնարկվում: Եվ ոչ միայն արևմտյան, այլև արևելյան ուղղությամբ (Իրան, Հնդկաստան): Ռուսաստանը որոշակիություն է ուզում, նրան անհանգստացնում են Երևանի շփումները Վաշինգտոնի, Բրյուսելի և Փարիզի հետ, Եվրամիության առաքելությունը հայկական տարածքում: Եվ այդ համատեքստում բանական վերլուծությունը հաճախ տեղը զիջում է զգացմունքներին: Փաստորեն ամեն մի դատարկ բան մեղադրանքի է արժանանում: Բայց հարց տանք՝ ո՞ւմ  են հետաքրքիր և ձեռնտու ռուսների ու հայերի վեճերը: Ովքե՞ր ուրախ կլինեին Մոսկվայի և Երևանի միջև բարիկադների հայտնվելուց:  Ամենայն հավանականությամբ, Ռուսաստանի հակառակորդները: Նրանք ձեռքները շփում են՝ տեսնելով, թե ինչպես են երկու երկրների բարձրաստիճան ներկայացուցիչները «հաճոյախոսություններ» փոխանակում: Արժի՞ արդյոք ձայնակցել այդ ուժերին: Ավելի լավ չէ՞ հասարակությունից հանել սուր հարցերը և լուծել դրանք փակ դռների հետևում: Ավանդական դիվանագիտությունը դեռ ոչ ոք չեղյալ չի հայտարարել, իսկ թվիթներով թող զբաղվեն Մակրոնն ու K-ն: Դա նրանք լավ են անում:  Մեզ պետք է սևեռվել բովանդակային հարցերի վրա: Եվ ևս մեկ անգամ կրկնեմ՝ Սահմանադրական դատարանի որոշումը վերաբերում է ձևականորեն այս թղթերի համապատասխանությանը մյուսներին: Միջազգային քրեական դատարանին վերաբերող քաղաքական որոշումը դեռ ապագայի հարց է: Այդ կապակցությամբ արժի հետևել թանկագին Լեոնիդ Իլյիչի մեծ փոխաբերությանը. «Կլինի հաց, կլինի և երգ»:

Աղբյուրը