REGNUM-ը ներկայացնում է անցած շաբաթվա գլխավոր իրադարձությունները Թուրքիայում:

Նախկին հետախույզը արտահանձնվել է Թուրքիային

Ինչպես հաղորդում է Bold Medya-ն, հատուկ նշանակության խմբավորման նախկին հրամանատար Նուրի Գյոքհան Բոզկըրը, գաղտնազերծելով Ազգային հետախուզական կազմակերպության (MİT) հանցակցությունը զենքի մաքսանենգ ներկրմանը Սիրիա, արտահանձնվել է (էքստրադիկցիա) Թուրքիային: Բոզկըրը պատմել է, որ Ուկրաինայի տարածքում իր եղած ժամանակ զենքի մատակարարումները գտնվել են MİT-ի հսկողության տակ, ինքն էլ մասնակից է եղել զենքի անօրինական ներկրումներին Սիրիա և Ասիայի ու Աֆրիկայի երկրների թեժ կետեր: Նա  ներկայացրել է տվյալ փաստը հաստատող լուսանկարներ և տեսագրություններ: Նրա խոսքով, ինքը սկսել է առևտրով զբաղվել 2007 թվականին, սարքավորումներ, պարենային մթերք և մարդասիրական բեռներ փոխադրելու անվան տակ մեկնել է այնպիսի երկրներ, որտեղ զինված հակամարտություն կար, ինչպես օրինակ՝ Վրաստանը, Իրանը, Աֆղանստանը, Բոսնիա և Հերցեգովինան ու Ադրբեջանը: Բոզկըրը մտավախություն է հայտնել, որ Թուրքիա արտահանձնվելու դեպքում ինքը կարող է սպանվել բանտում:

Ընտրությունները Հյուսիսային Կիպրոսի Թուրքական Հանրապետությունում

Ըստ Ahval News-ի մեկնաբան Հասան Քահվեջիօղլուի հաղորդման՝ նախորդ կիրակի  Հյուսիսային Կիպրոսի Թուրքական Հանրապետությունում անցկացված ընտրություններից հետո «ներքին քաղաքականության մեջ» որևէ փոփոխություն չի հետևել: Ըստ երևույթին, Ազգային միասնության կուսակցությունը (ԱՄԿ) և Դեմոկրատական կուսակցությունը (ԴԿ), որոնք կառավարություն են ձևավորել, կշարունակեն իրենց «կոալիցիան» կանգ առած կետից: ԱՄԿ-ն՝ «ֆավորիտն» ընտրություններում, իրեն աջակցող ձայների քանակը 35-ից հասցրել է 40 տոկոսի: Այն փաստը, որ դա նրան հաջողվեց այն պայմաններում, երբ տնտեսությունը իջել էր մինչև հատակը, բյուջեի մեծ ճեղքվածք կար, կուսակցության անդամները «սկանդալների հերոս» էին դարձել և հաճախակի անջատվում էր էլեկտրականությունը, շլացուցիչ մարտահրավեր է նետում տրամաբանությանը: Անկասկած, ԱՄԿ-ի հաջողության գլխավոր գործոնը տեղերում թուրքական  իշխող Արդարության և զարգացման կուսակցության տեսանելի ներդրումն է և  Անկարայի բացահայտ «աջակցությունը»: Այսուհանդերձ իր արդյունքները բոլորից ավելի լավ կարողացավ բարելավել Հանրապետական թուրքական կուսակցությունը՝ 2018 թ. 20,95 տոկոսից հասցնելով ներկայիս 32 տոկոսին, նա հանդես է գալիս Կիպոսի  դաշնային կազմավորման օգտին:

Գազի և էլեկտրաէներգիայի անջատումներն արդյունաբերական գոտիներում

Ինչպես գրում է Duvar-ի թղթակից Ջանսու Այդեմիրը, երբ Իրանը 10 օրով դադարեցրեց բնական գազի մատակարարումը Թուրքիա, արդյունաբերական գոտիներում սկսվեցին էլեկտրաէներգիայի անջատումներ: Էլեկտրաէներգիայի անբավարարությունը բացասական ազդեցություն ունեցավ  գործարանների աշխատանքի վրա: Արտադրողները բուռն արձագանքեցին դրան: Արտադրությունը գործարաններում կանգ է առել, այն արտադրողները, որոնք պարտավոր են կատարել ստացված պատվերը, ստիպված են աշխատել գեներատորներով, ի վնաս իրենց: Հունվարի 20-ից հետո, երբ Իրանը դադարեցրեց բնական գազի մատակարարումը, BOTAŞ-ն իր հերթին երեք օրով դադարեցրեց գազի մատակարարումը արդյունաբերական գոտիներ: Արտադրողները, ցնցված տնտեսական ճգնաժամից, այժմ էլ էլեկտրաէներգիայի անջատումներից են ցնցում ապրում: Փորձագետները զգուշացնում են, որ այդ տասնօրյակը կարող է բազմաթիվ ճգնաժամներ հրահրել, այդ թվում և  արդեն իսկ գոյություն ունեցող ճգնաժամի խորացումը:

Գազի մատակարարման դադարեցման մեղավորը Թուրքիան է

Ինչպես գրում է Sözcü-ն, համաձայն Իրանի գազարդյունահանման ազգային ընկերության պաշտոնական հայտարարության, Թուրքիա գազի մատակարարման խափանումների մեղավորը Թեհրանը չէ: Գազի հոսքը դադարել է երկու մեկուսացված միացումների արտահոսքի և Բազրգան կայանի աշխատանքի խափանումների պատճառով: Թուրքիան էներգետիկ ճգնաժամ է ապրում: Գազի պաշարները սպառվել են, իսկ կառավարությունը որոշել է իրավիճակից դուրս գալ արտադրական գոտիներ գազի մատակարարման կրճատման ճանապարհով: Անկարան հայտարարում է, որ էներգետիկ ճգնաժամի պատճառը, ինչը հանգեցրեց արդյունաբերական արտադրության դադարեցմանը, Իրանն է, իսկ Իրանը հերքում է այդ հայտարարությունը:

Էրդողանը վախենում է պարտվելուց նախագահական ընտրություններում

Bold Medya-ն արտատպել է գերմանական ամենշաբաթյա WirtschaftsWoche տնտեսական հանդեսի վերլուծությունը Թուրքիայի տնտեսական ճգնաժամի մասին: Ըստ այդմ՝ «արժեզրկման մակարդակի բարձրացման պատճառը ոչ թե արտաքին ուժերն են, այլ 2023 թ. ընտրությունների պատճառով Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի անկարողությունը տոկոսադրույքները բարձրացնելու հարցում»: Հոդվածում նշվում է, որ «Էրդողանը վախենում է պարտվելուց նախագահական ընտություններում»: «Աջակցությունը Թուրքիայի նախագահին նվազում է թուրք ժողովրդի աղքատության պատճառով: Արժեզրկման արագ աճ է նկատվում, սակայն կենտրոնական բանկը դիմադրում է տոկոսադրույքների բարձրացմանը: Դրա հետևանքները բացասական են ազդում Եվրոպայի վրա»,- ասվում է վերլուծության մեջ: Նշվում է, որ արժեզրկման մակարդակը Գերմանիայում կազմում է 5,3 տոկոս, իսկ Թուրքիայում՝ 36 տոկոս:

Սահմանադրական դատարանի կարևոր որոշումը

Ինչպես հաղորդում է Aktif Haber-ը, Թուրքիայի սահմանադրական դատարանը որոշում է կայացրել այն անձանց վերաբերյալ, որոնք ազատվել են պետական պաշտոններից 2016 թ. հուլիսի 15-ի պետական հեղաշրջման փորձի պատճառով մտցված արտակարգ դրություն մտցնելուց հետո: Դատարանն ընդգծել է, որ  հեռացումները պետական պաշտոններից այնպիսի հիմնավորումներով, ինչպիսիք են «ահաբեկչական կազմակերպության անդամ» կամ «պատկանելությունը ահաբեկչական կազմակերպությանը», շարունակվել է նաև արտակարգ դրությունից հետո, ընդ որում, այդ առումով լիազորություններն անսահմանափակ են եղել: Համաձայն սահմանադրական դատարանի որոշման՝ մարդկանց մեղավոր ճանաչելը և հեռացումը պետական պաշտոններից մինչև դատաքննության ավարտը հակասում է անմեղության կանխավարկածի սկզբունքին:

Ստամբուլը հայտնվեց ձյան գերության մեջ

NTV-ի հաղորդման համաձայն՝ առատ ձյան տեղումները և փոթորիկը կաթվածահար են արել երթևեկությունը Ստամբուլում և խաթարել են քաղաքացիների առօրյա կյանքը: Առաջիկա երկու օրերին չեղարկվել են բոլոր չվերթները: Ստամբուլի օդանավակայանները ողողել է զբոսաշրջիկների դժգոհության ալիքը: Նրանք պահանջում են իրենց հյուրանոց տրամադրել: Օդանավակայանի և քաղաքի կենտրոնի միջև տեղաշարժը դադարեցվել է առատ ձյան տեղումների պատճառով: Օդանավակայանում լռված ուղևորներին ընդամենը ստվարաթղթե տակդիրներ են բաժանել, որպեսզի կարողանան «քնել»: Ստամբուլի նահանգապետ Ալի Երլիկայան հայտարարել է ճանապարհային երթևեկությունում բոլոր տրանսպորտային միջոցների մասնակցության արգելքի մասին՝ բացառությամբ հանրային տրանսպորտի և ծառայողական ավտոմեքենաների, ինչպես նաև՝ մի շաբաթով պետական և կրթական հաստատությունների գործունեության դադարեցման մասին: Ստամբուլի օդանավակայանի՝ Turkish Cargo-ին սպասարկող շինության տանիքը փլվել է ձյան ծանրության և ուժեղ քամու հետևանքով:

Համառոտ գլխավորի մասին

Ֆինանսների և գանձապետարանի նախարար Նուրեդդին Նեբաթին հայտարարել է, որ որոշ ժամանակով արժեզրկման մակարդակը կտատանվի մինչև 40 տոկոս, իսկ տարվա վերջին կնվազի մինչև 30 տոկոսից էլ ցածր:

Ապագայի կուսակցության նախագահ Ահմեդ Դավութօղլուն և Դեմոկրատիայի ու առաջընթացի կուսակցության նախագահ Ալի Բաբաջանը համատեղ հայտարարություն են տարածել, որի համաձայն՝ Թուրքիան լրիվ պատրաստ է և կարող է ընտրություններ անցկացնել ցանկացած ժամանակ:

Դատարանի որոշմամբ ձերբակալվել է TELE1-ի թղթակից Սեդեֆ Քաբաշը, որի նկատմամբ հետաքննություն է վարվել նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանին վիրոավորելու փաստի կապակցությամբ: 

Համընդհանուր չիպային ճգնաժամը մեքենաշինության ոլորտում, ինչի պատճառով շատ արտադրողներ հայտնվել են դժվարին կացության մեջ, այս անգամ դիպավ Renault-ին: Հաղորդվում է, որ Բուրսայում գտնվող թուրքական Oyak Renault գործարանը հունվարի 24-ից դադարեցրել է աշխատանքը 15 օրով:

Bizim TV-ի լրագրող Շաբան Սևինչին տված հարցազրույցում նախկին պատգամավոր և քաղաքական գործիչ Ջեմ Ուզանը հայտարարել է, որ թուրքական տնտեսությունը «հիվանդ է քաղցկեղով»:

Էրդողանը հանդիպում է ունեցել Հայկական հիմնադրամների միության նախագահ Բեդրոս Շիրինօղլուի և փոխնախագահ Գերման Բալյանի հետ: Հանդիպումը տեղի է ունեցել Չանկայայում՝ նախկին նախագահական նստավայրում, փակ լրագրողների համար և շարունակվել է մոտ 45 րոպե:

Բանջարաբուծության ֆակուլտետի շրջանավարտ, Արդարության և զարգացման կուսակցության անդամ Իլիաս Հալիլօղլուն նշանակվել է աշխատանքի Թուրքիայի տիեզերական գործակալությունում, որը ծրագրել է 2023 թ. վայրէջք կատարել Լուսնի վրա: Ուշագրավ է, որ այս տարի ազգային տիեզերական ծրագրին հատկացվել է ընդամենը 20 հազար թուրքական լիրա (մոտ 1500 դոլար):

Վերջապես, հունվարի 27-ի տվյալներով, բացահայտվել է COVID-19-ով վարակվելու 82 180 դեպք, ինչը բացարձակ «ռեկորդ» է:

Արիֆ Ասալիօղլու