Անցած տարվա դեկտեմբերին Ադրբեջանում մահացածների թիվը երեք անգամ գերազանցել է այդ երկրի ձմռան առաջին ամսվա մահացության միջին վիճակագրական մակարդակը: Բարձրակետը համընկավ նոր կորոնավիրուսի բռնկման հետ և սկսվեց երկրորդ ղարաբաղյան պատերազմի ավարտից հետո: Թվերն ասում են, որ ամենայն հավանականությամբ Ադրբեջանը Լեռնային Ղարաբաղի սպանդից հետո  չորս անգամ ավելի շատ մարդ է կորցրել, քան հայտարարվում է պաշտոնապես: Նույն իրավիճակն է նաև Հայաստանում:

Հոկտեմբեր-դեկտեմբերին Ադրբեջանում արձանագրվեց անսպասելի բարձր մահացություն: Հոկտեմբերին այն ամսական միջին վիճակագրական ցուցանիշը գերազանցել է 29 տոկոսով, նոյեմբերին՝ 83 տոկոսով, դեկտեմբերին՝ 203 տոկոսով, իսկ հունվարին՝ 51 տոկոսով: Այսպիսի տվյալներ է բերում բրիտանական The Economist պարբերականը, որը դիտարկում է աշխարհի երկրների «չափազանցված» մահացությունը: Ըստ ամիսների միջին մակարդակը համեմատվում է 2020 և 2021 թթ. տվյալների հետ, որպեսզի երևա, թե նոր կորոնավիրուսից իրական մահացությունը որքանով կարող է ավելի բարձր լինել, քան հայտարարում են աշխարհի երկրների իշխանությունները: The Economist-ը նշում է, որ տեղեկությունները քաղում է Human Mortality Database և World Mortality Dataset տվյալների շտեմարաններից:

Բրիտանական պարբերականի բերած տվյալները ցույց են տալիս, որ բացի Ադրբեջանից, մահացության նման անբնական բռնկում արձանագրվել է միայն Հարավային Ամերիկայի մի քանի երկրներում՝ Բոլիվիայում, Էկվադորում և Պերուում:

Մահացության աճը Ադրբեջանում 2020 թ. վերջին և 2021 թ. սկզբում համընկավ այդ երկրում կորոնավիրուսի առաջին ուժեղ բռնկման հետ: «Коронавирус-монитор»-ի տվյալներով՝ Covid-19-ով հիվանդացածների թիվը օրական հասել է 4,45 հազարի՝ 30 անգամ ավելի շատ, քան արձանագրվել է նախկինում: Բայց կորոնավիրուսից մահացության պաշտոնական թիվը, օրինակ՝ դեկտեմբերին, կազմել է 1249 մարդ: Միաժամանակ ամսվա կտրվածքով աճը միջին մակարդակից կազմել է 9,6 հազար մարդ՝ 4,7 հազարից հասնելով 14,5 հազարի:

Այսպիսի տվյալները կարող են վկայել, որ  մահացության թռիչքաձև աճի ուղղակի և կողմնակի պատճառ կարող է լինել երկրորդ ղարաբաղյան պատերազմը, որ ձգվել է սեպտեմբերի 27-ից մինչև նոյեմբերի 10-ը: Մի կողմից` բանակը կորուստներ է կրել: Մյուս կողմից՝ մարդկանց կուտակումները բանակում և զինծառայողների զանգվածային վերադարձը տուն չէին կարող չհանգեցնել նոր կորոնավիրուսի հիվանդացության աճի և, հետևաբար, մահացության աճի:

Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը հայտարարել է, որ Լեռնային Ղարաբաղում մարտական գործողությունների ժամանակ զոհվել է 2,89 հազար մարդ և ևս 19-ը համարվում են անհետ կորած: Մինչդեռ երկրում մահացածների թիվը հոկտեմբեր-հունվարին գերազանցում է միջին մացության ցուցանիշները և պաշտոնապես կորոնավիրուսից մահացածների թվաքանակը միասին վերցրած  գրեթե 15 հազար մարդով: Այսինքն՝ պատերազմից իրական կորուստների թիվը կարող է չորս-հինգ անգամ ավելի մեծ լինել:

Մահացության նույն իրավիճակն է ստեղծվել հոկտեմբեր-դեկտեմբերին Հայաստանում: Այդ ժամանակ այնտեղ նույնպես  կորոնավիրուսի ուժեղ բռնկում տեղի ունեցավ, և օրինակ՝ նոյեմբերին մահացածների թիվը միջին մահացածության ցուցանիշներից և կորոնավիրուսից պաշտոնապես մահացածների թվից ավելի է եղել երկու անգամ՝ 6 հազար և 3 հազար: Իսկ երեք ամսվա տարբերությունը  կազմել է 5,7 հազար մարդ: Դա մեկուսկես անգամ ավելի է, քան օգոստոսին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հայտնած տվյալները երկրորդ ղարաբաղյան պատերազմում զոհվածների մասին: Հայկական կառավարության ղեկավարը հայտարարեց, որ 44-օրյա պատերազմում ունեցել են  3,77 հազար զինծառայողի կորուստ և ևս 243 անհետ կորած:

Աղբյուրը՝  EurAsia Daily