Հայաստանի պարտությունը Ադրբեջանից Լեռնային Ղարաբաղում հանգեցրեց երկրում Մոսկվայի ազդեցության ուժգնացմանը: Նույնիսկ երվրոպամետ տրամադրություններ ունեցող քաղաքացիները, վախենալով ռազմական գործողությունների նոր ծավալումից, հանդես են գալիս հայկական հողում ռուս զինվորների տևական ներկայության օգտին,- գրում է ֆրանսիացի Ֆոստին Վենսանը (Faustine Vincent):

Դա տեսանելի է դրոշակների առկայությամբ: Վերջին շաբաթներին ռուս զինվորները նկատելիորեն շատացել են Սյունիքի մարզում՝ Հայաստանի հարավ-արևելքում: Նրանց ներկայությունը վստահություն է ներշնչում: «Ես ինձ ավելի հանգիստ եմ զգում, երբ տեսնում եմ նրանց: Այդ նրանք են ապահովում մեր անվտանգությունը: Հիմա նրանք ամենուրեք են»,- չի թաքցնում ուրախությունը շուռնուխցի թոշակառու Համեստ Սարգսյանը: Նրա գյուղը գտնվում է բուֆերային գոտիների սահմանին, որոնք Ադրբեջանին են անցել 2020 թ. նոյեմբերի 9-ի հրադադարով, որով ամրագրվեց Հայաստանի պարտությունը ղարաբաղյան պատերազմում:

Ըստ այդ փաստաթղթի՝ անջատողական տարածաշրջանում տեղակայվեցին 1960 ռուսական խաղաղապահներ հինգ տարի ժամկետով: Այդուհանդերձ, գտնվելով Սյունիքի մարզում (այսինքն՝ հայկական տարածքում), զինվորականներն այդ համակազմից չեն, ինչպես որ ճշտեցին Հայաստանի ԱԳՆ-ում: Բայց նրանք նույնպիսի խնդիր են կատարում՝ կանխում են գործողությունների ծավալումը՝ միջնորդի դեր կատարելով սահմանամերձ գյուղերի բնակիչների և նրանց կողքին հայտնված ադրբեջանցի զինվորների միջև:

Շատ գյուղացիներ չեն հասկանում, թե ինչու Ռուսաստանը մինչ այս չպաշտպանեց Հայաստանին պատերազմում: Նրանք համոզված են եղել, որ Ռուսաստանը կմիջամտի, թեպետ Մոսկվայի և Երևանի պաշտպանության համաձայնագրերը (այդ թվում և ՀԱՊԿ-ի շրջանակներում) վերաբերում են միայն Հայաստանի, ոչ թե Ղարաբաղի տարածքներին: Այնուամենայնիվ նրանք չարացած չեն՝ չնայած տարածքային ու մարդկային ահռելի կորուստներին (առնվազն 3500 զոհ հայկական կողմից): Ինչպես և երկրի մյուս մասերում, Ռուսաստանին այսօր համարում են «փրկիչ» և արգելապատնեշ Թուրքիայի և Ադրբեջանի դեմ:

«Մենք փոքր և թշնամիներով շրջապատված երկիր ենք: Մենք պաշտպանության կարիք ունենք, քանի որ մեր ուժերը բավարար չեն, որպեսզի ինքներս պաշտպանվենք: Մեր միակ դաշնակիցը տարածաշրջանում Ռուսաստանն է: Մենք պետք նրա հետ լավ հարաբերություններ ունենանք»,- կարծում է 24-ամյա Շուշանիկ Իսախանյանը: Նա ցույցերի մասնակից է, որոնք արդեն չորս ամիս է, ինչ տեղի են ունենում Երևանում վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի դեմ (նրան պատասխանատու են համարում պարտության համար):

Ռուսաստանից կախվածության ուժգնացումը

Մոսկվան և Երևանն արդեն ամրապնդում են համագործակցությունը: Երկրի պաշտպանության նախարար Վաղարշակ Հարությունյանը փետրվարի 22-ին հայտարարել է՝ Երևանը համաձայնել է 1995 թվականից  Հայաստանի հյուսիս-արևմուտքում՝ Գյումրիում գտնվող ռուսական ռազմաբազայի ընդլայնմանը (պաշտոնական տվյալներով այնտեղ 3000 մարդ կա): Ռուսաստանը նաև աջակցելու է հայկական բանակի արդիականացմանը: «Հաշվի առնելով ղարաբաղյան փորձը՝ մենք արմատապես կվերանայենք և կօպտիմալացնենք մեր մարտական հնարավորությունները և մեր ուժերի թիվը»,- ճշտել է նախարարը: Ջանքերն ուղղվելու են կառավարման միջոցների զարգացմանը, հետախուզությանը, էլեկտրոնային պայքարին, ՀՕՊ-ին, ավիացիային, հրթիռային ուժերին և հրետանուն:

Ռուսաստանի հարաճուն ազդեցությունն այդ կովկասյան հանրապետությունում ուրախությամբ է ընդունվում բնակչության մեծ մասի կողմից, այսուհանդերձ մտավախություն է առաջացնում, մասնավորապես՝ երկրի ինքնիշխանության տեսանկյունից: «Վախենամ, որ մենք հասել ենք անդառնալի կետին,- ասում է Երևանի բարձրաստիճան աղբյուրը:- Մենք ավելի ու ավելի ենք կախվում Ռուսաստանից, ընդ որում, ոչ միայն ռազմական, այլև քաղաքական և տնտեսական առումով: Մենք կարծես պատանդ լինենք՝ ատրճանակը քունքին»:

Նրա խոսքով. «Հայաստանը կորցրեց Լեռնային Ղարաբաղը, ամեն ինչ վերջացած է: Այն իրար մեջ կբաժանեն Ադրբեջանն ու Ռուսաստանը: Հայաստանը ներկա կլինի, բայց առանց որևէ բան անելու իրավունքի»:

Ի դեպ, մարտի սկզբից հնարավոր չէ տարածաշրջան մեկնել առանց Ռուսաստանի համաձայնության, որն անընդհատ փակում է օտարերկրյա լրագրողների ճանապարհը: Պաշտոնական պատճառաբանությունը՝ Ադրբեջանը հրաժարվում է համաձայնություն տալուց:

Փիղը սենյակում

Վարչապետի դիրքերը շատ են թուլացել պարտությունից հետո, և նա ոչինչ չի կարող անել Մոսկվայի դեմ: «Նիկոլ Փաշինյանը ռազմավար դարձավ Վլադիմիր Պուտինի համար,- կարծում է Ռիչարդ Կիրակոսյանը երևանյան Տարածաշրջանային հետազոտությունների կենտրոնից:- Նա նվաստացել է, ստորադաս վիճակում է Ռուսաստանի նկատմամբ և ստիպված է հավատարմության երդում տալ: Պուտինի համար դա  միջոց է ասելու՝ տեսեք, թե ինչ է տեղի ունենում գունավոր հեղափոխություններից հետո»: Նիկոլ Փաշինյանը իշխանության եկավ 2018 թվականին խաղաղ հեղափոխության շնորհիվ, որը տապալեց կոռումպացված հետխորհրդային վարչակարգը: «Ռուսաստանը կքամի նրա բոլոր հյութերը»,- լրացնում է խոսքը հայկական քաղաքականության փորձագետը:

Հարկ է նշել, որ մարտի 1-ին ուժի մեջ է մտել Եվրամիության և Հայաստանի ընդլայնված համագործակցության մասին պայմանագիրը: «Շատ ուշ է,- վստահեցնում է Կիրակոսյանը:- Պատերազմից հետո իրադրությունը փոխվել է: Հիմա առաջնային է Ռուսաստանը, ոչ թե Եվրամիությունը»:

Անհանգստությունը Հայաստանում Ռուսաստանի ազդեցության մեծացման կապակցությամբ հարուցում է արտգործնախարար Արա Այվազյանի զայրույթը, որը կնախընտրեր ուշադրությունն ուղղել տարածաշրջանում Թուրքիայի «բացասական դերի» վրա: «Զարմանալի է, որ իսկական փիղը սենյակում է, բայց բոլորն աչք են փակում դրա վրա»,- վշտանում է նախարարը: Միաժամանակ նա պաշտպանում է Ռուսաստանի դերը. «Նա մեր ավանդական դաշնակիցն է: Դուր է գալիս մեզ, թե ոչ, բայց միայն նրա շնորհիվ հաջողվեց կանխել աղետը: Այսօր էլ հենց նա է հնարավրություն տալիս խուսափելու ռազմական գործողությունների նոր ծավալումից, այն դեպքում, երբ իրավիճակը շատ անկայուն է»:

Այդ իսկ պատճառով շատ հայեր կուզենային, որ ռուս զինվորները որքան հնարավոր է երկար մնան: Պրագմատիզմից ելնելով՝ դրան կողմ են արտահայտվում անգամ եվրոպամետ տրամադրություններ ունեցող քաղաքացիները: «Դա անդրադառնում է մեր ինքնիշխանության վրա, բայց մենք ընտրություն չունենք»,- կարծում է մի երևանցի:- Այլընտրանք չկա»:

Աղբյուրը՝ inosmi.ru

Բնագիրը՝ En Arménie, la Russie vue comme un " sauveur » et un rempart face à ses ennemis