Տարածքային և տարածաշրջանային զարգացման, Վատիկանի և Հռոմեական կաթոլիկ եկեղեցու, Մերձավոր Արևելքի և Անդրկովկասի եկեղեցիների հարցերի փորձագետ Ստանիսլավ Ստրեմիդլովսկին, որ մշապես հետևում է Վատիկանի, կաթոլիկ թեմերի և կազմակերպությունների ԶԼՄ-ներին, REX գործակալության կայքում անդրադարձել է անցած շաբաթվա (2024 թ. ապրիլի 1-7) հիմնական թեմաներին, որոնց մեջ տեղ է գտել երկու հայկական թեմա: Առաջինը վերաբերում է վերջին միջադեպին՝ կապված Երուսաղեմի հայկական համայնքի և Իսրայելի հողային վեճի հետ, երկրորդը՝ Հայ առաքելական եկեղեցու և վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի ընդհարման հետ, և դատելով հրապարակման վերնագրից՝ կարելի է ենթադրել, որ հեղինակի համար անցած շաբաթվա ամենաուշագրավ թեման երկրորդն է: Մեջբերում ենք այդ հատվածները:
- Երուսաղեմի հայկական համայնքին ցնցեց նոր միջադեպ՝ կապված հողային վեճի հետ, հաղորդում է Catholic News Agency-ն (Ինգլվուդ, ԱՄՆ): Համաձայն Երուսաղեմի առաքելական եկեղեցու պատրիարքարանի հաղորդագրության՝ ապրիլի 3-ին առավոտյան մոտ ժամը 11-ին Իսրայելի ոստիկանությունը նպաստել է «անօրինական ներխուժմանը» Երուսաղեմի Հայոց պատրիարքարանի տարածքում գտնվող Կովերի պարտեզ: Այդ գործողության նպատակը հայտարարվել է գլխավոր մուտքի ավտոկայանատեղիի ժամանակավոր կառույցների ապամոնտաժումը, սակայն «դատարանի թույլտվություն կամ որոշում չի ներկայացվել»: Այդ կալվածքը, որ հայտնի է որպես «Կովերի պարտեզ», գտնվում է Հին քաղաքի հարավարևելյան մասում և կազմում է ընդհանուր Հայկական թաղամասի մոտ 25 տոկոսը: Դրա սեփականության դատական վեճը Երուսաղեմի Հայոց պատրիարքարանի ու անշարժ գույքի Xana Gardens ընկերության միջև սկսվել է 2021 թ., երբ ի շահ իսրայելական նորաբնակների՝ գաղտնի վարձակալության պայմանագիր է ստորագրվել 49+49 տարով շքեղ հյուրանոցի կառուցման համար: «Փրկենք հայոց թաղամասը» նախաձեռնության (ArQ) կարծիքով՝ գործարքն անօրինական է և կասկածի տակ է դնում հայկական համայնքի գոյությունը Սուրբ հողում:
- Զատիկի տոնակատարությունը Հայաստանում նշանավորվեց Հայ առաքելական եկեղեցու և վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի միջև լարվածության բռնկմամբ, գրում է AsiaNews-ը (Հռոմ, Իտալիա): Հայ առաքելական եկեղեցու հոգևորականությունն արձագանքել է Փաշինյանի «քաղաքական քարոզին» Զատկի տոնակատարության ժամանակ: Վարչապետը հանդիպել է իր «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության անդամների հետ, որի ընթացքում անդրադարձել է Հիսուս Քրիստոսի Լեռան քարոզին՝ հայտարարելով, թե նա ոչ միայն Աստծո որդին է, այլև առաջնորդի իդեալական կերպար, ինչպես նաև «մեծ հեղափոխական»: Այնուհետև Փաշինյանը Փրկչի ճակատագիրը համեմատել է իր կուսակցության անցած ուղու հետ, որը մի քանի անգամ «մահացել» է, ապա «միշտ հարություն առել»: Ի պատասխան՝ Հայ առաքելական եկեղեցու Մայր աթոռը հիշեցրեց, որ «Քրիստոսը խաչվեց հենց այն պատճառով, որ չէր ցանկանում հեղափոխական լինել և չէր ցանկանում զավթել իշխանությունը»: Կաթողիկոս Գարեգին II-ն իր պատգամով ընդգծեց, որ եկեղեցին միշտ քննադատել է կառավարության զիջողականությունը Արցախի հարցում, որը «մեր զինվորների ու նահատակների հողն է»: Հայ քրիստոնյաների առաջնորդի խոսքը հնչեց որպես թշնամու դեմ պայքարի վերականգնման կոչ հենց այն օրերին, երբ վերականգնվում են սահմանային բախումները Ադրբեջանի հետ: Հայաստանում քաղաքական գործիչները խոսում են սաղմոսների հանգերով ու Աստվածաշնչից մեջբերումներով, մինչդեռ հոգևորականներն օգտագործում են քաղաքականության և պատերազմի լեզուն [ընդգծումը մերն է]:
Շատ ուշագրավ է AsiaNews-ի այս վերջին եզրահանգումը, ի՞նչն է ավելի շատ զարմանք և վրդովմունք հարուցել Արևմուտքի կաթոլիկ աշխարհին, այն, որ քաղաքական գործիչն իրեն նույնացնում է Քրիստոսի հե՞տ, որ պղծում է իր ղեկավարած երկրի բոլոր արժեքները՝ երկրի ու ազգի պատմությունը, խորհրդանիշները, լեզուն, երկրի պաշտպանության համար զոհվածների հիշատակը… ամեն ինչ, թե՞ որ հոգևոր առաջնորդը կոչ է անում պաշտպանել հայրենիքը և չտալ թշնամու ձեռքը: Անհասկանալի է՝ ո՞ր լեզուն է ընդունելի: Եվ ի՞նչ է հասկանում Արևմուտքը՝ «քաղաքականություն» և «պատերազմ» ասելով, թշնամու ներխուժմանը դիմադրելը և հայրենիքը պաշտպանե՞լը, իսկ այն թշնամուն հանձնելը «խաղաղությո՞ւն»: Ի՞նչ լեզվով կխոսի, օրինակ, Հռոմեական կաթոլիկ եկեղեցին, եթե, դիցուք, Ֆրանսիան կամ Ավստրիան հարձակվեն Իտալիայի վրա և գրավեն նրա հողերը:
Ի դեպ, հայտնի է, որ Բաքվում տարեվերջին նախատեսված է աշխարհի կրոնական առաջնորդների հանդիպում, այն քաղաքում, որտեղից է սկսիզբ առել այս տարածաշրջանի պատերազմական իրավիճակը: Հետաքրքիր է՝ ի՞նչ են արձանագրելու նրանք, եթե անդրադառնան այդ երկրի հոգևորականության լեզվին:
Ահա Ադրբեջանի հոգևոր առաջնորդ Ալահշուքյուր Փաշազադեի գործածած լեզվի ամենաթարմ օրինակը. նա հայտարարել է, որ չի հրավիրելու Գարեգին II-ին:
«Նա արժանի չէ, որ ես նրան հրավիրեմ Բաքու։ Ժամանակին ես նրան հրավիրեցի Ադրբեջան, նա եկավ, մասնակցեց կրոնական համաժողովի։ Այսօր Հայկական եկեղեցին, Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի գլխավորությամբ, ռևանշիզմ է քարոզում ողջ աշխարհում։ Նա ոչ մի կերպ չի կարողանում ընդունել, որ Ադրբեջանն ազատագրել է իր հողերը։ Նրանք դեռ համաձայն չեն, որ Ղարաբաղը ադրբեջանական հող է։ Մենք նրան առաջարկել ենք ճանաչել այդ փաստը, իսկ հետո կընդունենք Բաքվում։ Կյանքը շարունակվում է, և կգա օրը, երբ նա դա կընդունի»,- ասել է Փաշազադեն՝ քաջ գիտակցելով, որ հայ հոգևոր առաջնորդը ոտք չի դնի Բաքու վերջին տարիների իրադարձություններից հետո, ուստի ավելի լավ է ցուցադրել, որ հենց իրենք չեն հրավիրում։
Այ այսպես, Ադրբեջանի նվաճողական քաղաքականությունը ուժի կիրառմամբ համարվում է «իր հողի ազատագրում», իսկ այդ հողում ապրող բնիկ ժողովրդի պայքարը՝ «ռևանշիզմ»: Ինչքա՜ն համահունչ է ադրբեջանական մահմեդական աշխարհի մտածելակերպը Արևմուտքի քրրստոնեական աշխարհին: Հարց է՝ ի՞նչ լեզվով է խոսում Արևմուտքի կաթոլիկ աշխարհը, երեսպաշտությա՞ն…
