Հայաստանը սառեցրել է իր մասնակցությունը Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությանը (ՀԱՊԿ): Այդ մասին France 24-ի հետ հարցազրույցում հայտարարել է հանրապետության վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը: Նրա կարծիքով՝ հավաքական անվտանգության պայմանագիրը Հայաստանի նկատմամբ չի կատարվել: ՌԴ ԱԳՆ Հայաստանի բաժնի նախկին ղեկավար Նիկոլայ Պլատոշկինը համարում է, որ Հայաստանի համար վտանգավոր է գժտվել Ռուսաստանի և Իրանի հետ, քանի որ Արևմուտքը ամեն պահի կարող է դավաճանել իրեն:

Մինչ այս Երևանը քանիցս մեղադրել է ՀԱՊԿ-ին Հայաստանի առջև իր պարտավորությունները չկատարելու համար: 2022 թ. Փաշինյանը չստորագրեց ՀԱՊԿ Հավաքական անվտանգության խորհրդի համատեղ հռչակագիրը:

2023 թ. վարչապետը հայտարարեց, որ կազմակերպությունը չի արձագանքում Երևանի՝ Հայաստան դիտորդական առաքելություն ուղարկելու խնդրանքին: 2023 թ. երկիրը չի մասնակցել երկու զորավարժությունների ՀԱՊԿ-ի շրջանակներում և նոյեմբերին՝ Մինսկի գագաթնաժողովին:

Հունվարին Հայաստանի անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը մեղադրեց ՀԱՊԿ-ին 2022 թվականի սեպտեմբերին Հայաստանի վրա «լայնածավալ հարձակմանը համարժեք արձագանքի» բացակայության համար: Իսկ փետրվարին The Daily Telegraph թերթի հետ հարցազրույցում Փաշինյանը հնարավոր համարեց, որ Հայաստանը վերանայի իր անդամությունը ՀԱՊԿ-ին:

Հայկական Factor պարբերականի տեղեկատվության համաձայն՝ ռուսական սահմանապահները շուտով հանվելու են Երևանի «Զվարթնոց» օդանավակայանից: Այժմ նրանք այնտեղ են գտնվում այն համաձայնագրի հիման վրա, որը ստորագրվել է Հայաստանի անվտանգության ծառայության և Ռուսաստանի Դաշնային անվտանգության ծառայության միջև: Միաժամանակ Փաշինյանը վստահեցնում է, որ  Գյումրիի 102-րդ ռուսական ռազմաբազայի փակման հարց օրակարգում չկա:

Նշանակո՞ւմ է այս ամենը, որ Հայաստանը վերջնականապես շրջվում է Ռուսաստանից և Արևմուտքի ուղի է բռնում:

Այդ հարցը քննարկել ենք դիվանագետ և քաղաքական գործիչ, ՌԴ ԱԳՆ Հայաստանի բաժնի նախկին ղեկավար Նիկոլայ Պլատոշկինի հետ:

- Դուք միշտ պաշտպանել եք Հայաստանի ղեկավարությանը: Բայց ստացվում է, որ ճի՞շտ էին նրանք, ովքեր վաղուց ի վեր ասում էին, որ Փաշինյանի նպատակը Հայաստանը Ռուսաստանից կտրելը և Արևմուտքի վերակողմնորոշումն է:

- Մի՞թե մինչև 2020 թ. պատերազմը՝ Փաշինյանի կառավարման երկու տարիներին 2018-ից մինչև 2020-ը, նա գնում էր ինչ-որ կերպ Արևմուտք: Ես չեմ տեսել այն ժամանակ նման հայտարարություններ և գործողություններ: Ավելին՝ ուժային հատվածում նա նշանակում էր մարդկանց, որոնք միշտ հանդես են եկել Ռուսաստանի հետ գործընկերության օգտին: Ամեն ինչ փոխվեց, երբ մենք (ինչպես նա է համարում) չօգնեցինք Հայաստանին, որ պահի Ղարաբաղը: Սա մեկ:

Երկրորդ:1948 թվականին Ստալինին դուր չեկան Տիտոյի որոշ արտահայտություններ: Դրա հետևանքով մենք գժտվեցինք Հարավսլավիայի հետ, և Տիտոն հեռացավ Արևմուտք: Հետո մենք ստիպված եղանք շատ ջանքեր թափել, որպեսզի նրան չեզոք դիրքերի բերեինք, կտրեինք Արևմուտքից: Դա հաջողվեց, բայց մեզ մոտ նա այդպես էլ չվերադարձավ:

- Այսինքն՝ Ռուսաստանն ի՞նքն է սխալներ թույլ տվել Հայաստանի նկատմամբ:

- Այն, որ Ռուսաստանի Դաշնությունը սխալներ է թույլ տվել՝ չօգնելով Հայաստանին ղարաբաղյան հակամարտությունում, փաստ է: Բայց Փաշինյանի արձագանքը, իմ կարծիքով, բացարձակապես ճիշտ չէ: Իսկ և իսկ «назло бабушке отморожу уши» [«Ինադ արեց էլերին, քամակը տվեց գելերին» - թրգմ.]  ասացվածքի պես: Նա ասում է՝ Ռուսաստանն իր պարտավորությունները չի կատարել, չգնա՞մ Արևմուտք: Հարցը շատ պարզ է՝ իսկ Արևմուտքը դրանք կկատարի՞, եթե պետք լինի:

Եղբայրական հայ ժողովուրդը պետք է հիշի իր պատմությունը: Երբ 1920 թվականին ԱՄՆ նախագահ Վիլսոնը ասաց հայերին, թե «գործ չունեք բոլշևիկների հետ, մենք ձեզ կօգնենք, Հայաստանը ծովից ծով կդարձնենք՝ Սև ծովից մինչև Միջերկրական», Հայաստանը նրան հավատաց: Սկսված հայ-թուրքական պատերազմի հետևանքով Հայաստանից կարող էր ոչինչ չմնալ, եթե 11-րդ Կամիր բանկը չլիներ:

Երբ հայկական կառավարությունը թուրքերի հարձակման ժամանակ խնդրեց Վիլսոնին կատարել իր պարտավորությունները, նա պատասխանեց, որ ուղղակի ժամանակ չունի Հայաստանով զբաղվելու համար:

Հիմա տեսեք, թե ինչ է տեղի ունենում Ուկրաինայում: Արևմուտքն ասում էր՝ ձեզ տեսնեմ, խփեք ռուսներին, մենք ձեզ ամեն ինչ կտանք: Սկզբում իրոք տալիս էին, իսկ երբ պարզվեց, որ հաջողություններ չկան, սառեցին: Հիմա նրանք թքած ունեն: Հիմա ուկրաինական ղեկավարությունն ասում է. «Իսկ ո՞ւր է խոստացած զինամթերքը»: Իսկ նրանց պատասխանում են. «Մենք Մեքսիկայի հետ սահմանի խնդիր ունենք, այն շատ ավելի կարևոր է»:

Ի՞նչ եզրակացություն պետք է անի հայկական ղեկավարությունը: Այո, Ռուսաստանը սխալներ է արել, բայց արձագանքը միանգամայն ուրիշ պետք է լինի: Ընդհակառակը, ես կարծում եմ, որ Երևանը պետք է ամրապնդի հարաբերությունները Ռուսաստանի ու Իրանի հետ: Իրանն այժմ միակ բարեկամական պետությունն է, որը սահմանակից է Հայաստանին: Նա հակաամրիկյան քաղաքականություն է վարում:

Իսկ այսպես Փաշինյանը կարող է խոսքով բարեկամանալ Արևմուտքի հետ, այդ պատճառով գժտվել Իրանի հետ, և Հայաստանը կհայտնվի լիակատար շրջափակման մեջ: Իսկ ինչո՞վ օգնեց Արևմուտքը Հայաստանին անցած ղարաբաղյան պատերազմի ժամանակ: Չէ՞ որ Ադրբեջանին աջակցում էր ՆԱՏՕ-ի անդամ երկիր Թուրքիան: Բավական էր մեկ-երկու սուլոց Վաշինգտոնից, որպեսզի նրանք ամեն ինչ դադարեցնեին: Բայց ԱՄՆ-ն ոչ մի կերպ  Թուրքիայի սանձը չքաշեց:

- Իսկ Ռուսաստանը շա՞տ բան կկորցնի Հայաստանի հեռանալու դեպքում:

- Ռուսաստանը նույնպես պետք է եզրակացություններ անի այդ իրավիճակից: Դաշնակիցներին չի կարելի չխնայել: Մեր լիբերալները կարող են ասել. «Մեր ինչի՞ն է պետք բազան Հայաստանում»: Ինձ ասել են նման բան, երբ աշխատում էի ԱԳՆ-ում: Մեջբերում եմ մի բարձրաստիճան չինովնիկի խոսքը. «Սառը պատերազմն ավարտվել է, հերիք է կռիվ-կռիվ խաղանք»: Նույնիսկ մի ժամանակ Հայաստանն էր վճարում մեր զինվորներին ու սպաներին: Որովհետև մեզանում շատերը կասկածում էին՝ պետք է, թե ոչ մեզ այդ բազան: Մինչդեռ պետք է: Եվ ոչ միայն Հայաստանին, այլև ամենից առաջ մեզ:

Այնտեղ ՀՕՊ համակարգ է գտնվում, հարավից Ռուսաստանի վրա հրթիռային հարձակման վաղ զգուշացման կայաններ, ինչը կարող է տեղի ունենալ: Եկեք չմոռանանք, որ Թուրքիայում, որը մեր քարոզիչների կարծիքով, քիչ է մնում ԱՊՀ մտնի (լսել եմ այդ զառանցանքը հեռուստացույցով), նրա Ինջիրլիկ բազայում ամերիկյան միջուկային զենք է գտնվում: Ինչպես նաև ԱՄՆ-ի ԶՕՈՒ ինքնաթիռներ, որոնք կարող են հասնել Սոչի, Կրասնոդար և այլուր: Ո՞վ դրանց կկանխի հարկ եղած դեպքում: Իհարկե մեր բազան Հայաստանում:

Հետևաբար ես ամաչում եմ այդ զառանցանքը լսելիս, թե « մեր ինչին է պետք Հայաստանը, մեր ինչին է պետք սա կամ նա»: Իսկ երբ բանը հասնում է գործին, սկսում են ճչալ. «Իսկ ո՞ւր են դաշնակիցները: Ո՞ւր են կորել»: Յուրաքանչյուր դաշինք նշանակում է պարտավորությունների փոխադարձ կատարում: Եվ մենք 1997 թվականից ստորագրված պայմանագիր ունենք Հայաստանի հետ բարեկամության, համագործակցության և, ուշադրություն, փոխադարձ օգնության մասին: Եվ ես կարծում եմ, որ յուրաքանչյուր արժանապատիվ պետություն պետք է կատարի իր պայմանագրային պարտավորությունները:

Մարինա Պերևոզկինա

Աղբյուրը՝ Московский комсомолец