Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը հաճախ հայտարարում է, որ անտեսում է միջազգային բոլոր քննադատությունները՝ կապված իր քաղաքացիների իրավունքների խախտումների, իր զինվորների կողմից ռազմական հանցագործությունների և արցախահայերի էթնիկ զտումների հետ: Ալիևը փորձում է կոծկել այդ խախտումներն ու հանցագործությունները «խավիարային դիվանագիտության» միջոցով՝ միլիարդավոր դոլարների կաշառք տրամադրելով եվրոպացի տարբեր պաշտոնյաների։
Ամեն անգամ, երբ Ադրբեջանը խնդիր է ունենում օտար երկրի, եվրոպական կառույցների կամ միջազգային դատարանների հետ, նա ինքնագոհ դեմքով իրեն այնպես է պահում, կարծես ոչինչ չի պատահել։ Նա հաճախակի ասում է. «Ինձ չի հետաքրքրում, թե ով ինչ կասի, ես անելու եմ այն, ինչ ուզում եմ»:
Կցանկանայի մեջբերել մի թարմ օրինակ, երբ Ալիևը խիստ անհանգստացած լինելով նման հարցերով, դրանք անտեսելու փոխարեն, անսովոր ջանքեր է գործադրել դրանց լուծման համար:
Այս օրինակը կապված է Ֆրանսիայի հետ։ Վերջին ամիսներին Ալիևը բավականին բացահայտ հանդես է եկել կոշտ քննադատությամբ Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի հասցեին՝ Հայաստանին աջակցելու համար։ Ալիևը հրաժարվել է հանդիպել նախագահ Մակրոնի և Նիկոլ Փաշինյանի հետ արցախյան հիմնախնդիրը քննարկելու համար։ Ալիևը դժգոհել է նաև Ֆրանսիայից Հայաստանին մի շարք զրահափոխադրիչներ վաճառելու համար։ Միլիարդավոր դոլարներ ծախսելով Իսրայելի և Թուրքիայի նորագույն անօդաչու թռչող սարքերով և հրթիռներով Ադրբեջանը զինելու համար, Ալիևը դեռ հանդգնում է բողոքել, որ Հայաստանը սահմանափակ քանակությամբ զենք է ձեռք բերում ինքն իրեն պաշտպանելու համար:
Անցյալ տարվա վերջին, Ադրբեջանի և Ֆրանսիայի միջև առճակատումն ավելի խորացավ, երբ Ադրբեջանը Բաքվից արտաքսեց Ֆրանսիայի դեսպանատան երկու պաշտոնյաների, իսկ Ֆրանսիան, իր հերթին, Փարիզից արտաքսեց Ադրբեջանի դեսպանատան երկու պաշտոնյաների:
Intelligence Online կայքը հայտնել է, որ ըստ իր գաղտնի աղբյուրների՝ Ադրբեջանի հետախուզական ծառայությունները խնդրել են «Մոսադին»՝ Իսրայելի հետախուզական և հատուկ գործողությունների հիմնարկը, միջամտել Ֆրանսիայի հետ իրենց առկա հակամարտությունները լուծելու համար:
Ըստ «Մոսադի» գաղտնի աղբյուրների՝ Ադրբեջանի արտաքին հետախուզական ծառայությունը (XKX), որը ղեկավարում է գեներալ Օրխան Սուլթանովը, խնդրել է Իսրայելի իր գործընկերոջը միջամտել Ֆրանսիայի արտաքին անվտանգության գլխավոր տնօրինությանը (DGSE)` Բաքվի և Փարիզի միջև լարվածությունը նվազեցնելու համար: Ադրբեջանը նշել է, որ չի ցանկանա խորացնել առկա վեճը:
Սակայն, ադրբեջանական ջանքերը ձախողվել են, քանի որ «Մոսադը» չի փոխանցել ադրբեջանցիների խնդրանքը Ֆրանսիային, ըստ Intelligence Online-ի աղբյուրների: Սա նուրբ հարց է Իսրայելի համար, քանի որ նա մի կողմից ցանկանում է պահպանել իր լավ հարաբերություններն Ադրբեջանի հետ, իսկ մյուս կողմից Իսրայելի հետախուզական ծառայությունը չի ցանկացել նման միջնորդության փորձ անել այն ժամանակ, երբ այն զբաղված էր Գազայի ու Մերձավոր Արևելքի այլ թեժ կետերի հակամարտությամբ:
Intelligence Online-ը հայտնել է, որ «Մոսադը» մեծ ազդեցություն ունի Բաքվի վրա, քանի որ Իսրայելը օգտագործում է ադրբեջանական տարածքը Իրանում իր գործողությունների համար: Երբ «Մոսադը» 2018 թվականին Թեհրանից գողացավ Իրանի միջուկային փաստաթղթերը, Իսրայելի գործակալները օգտագործեցին Ադրբեջանի սահմանը Իրանից փախչելու համար: Ի պատասխան, «Մոսադը» մեծապես դյուրացրեց Ադրբեջանի կողմից Իսրայելից զենքի ձեռքբերումը, ինչը օգնեց իսրայելական զենքի երկրորդ խոշորագույն գնորդին՝ Բաքվին, 2020 և 2023 թվականներին հաղթանակներ գրանցել Արցախում: 2023 թվականի սեպտեմբերին Արցախի վրա հարձակվելուց անմիջապես առաջ Ադրբեջանի անվտանգության ծառայություններն իրենց ծրագրերի մասին տեղեկացրեցին «Մոսադի» և Իսրայելի ռազմական հետախուզության տնօրինության 8200-րդ ստորաբաժանման (Աման) փորձագետներին և դիմեցին նրանց խորհրդի համար։
Ըստ Intelligence Online-ի՝ «Մոսադը» վերջին տարիներին իր համագործակցությունը Ֆրանսիայի արտաքին անվտանգության վարչության հետ բարձրացրել է օպերացիոն ավելի բարձր մակարդակի, մասնավորապես Իրանի հարցում: Ֆրանսիական գործակալությունը նույնպես մոբիլիզացվել է Գազայում տիրող իրավիճակի շուրջ:
Ֆրանսիական հետախուզական գործակալության նոր տնօրեն Նիկոլաս Լերները հանդիպել է «Մոսադի» տնօրեն Դեյվիդ Բարնեային, երբ վերջինս հունվարի վերջին շաբաթվա ընթացքում ժամանել էր Փարիզ: Իսրայելա-պաղեստինյան հարցի շուրջ դռնփակ հանդիպմանը ներկա են եղել Եգիպտոսի գլխավոր հետախուզական վարչության (Մուխաբարաթ էլ-ամմա) ղեկավար Աբբաս Քամելը, Իսրայելի ներքին անվտանգության գործակալության «Շին Բեթի» ղեկավար Ռոնեն Բարը, ԿՀՎ (CIA)-ի ղեկավար Ուիլյամ Բարնսը և Քաթարի պաշտոնյաները:
Intelligence Online-ը հայտնել է՝ ԿՀՎ-ն տեղեկացրել է Բաքվին, որ դժգոհ է ֆրանսիական հետախուզության հետ Ադրբեջանի հակամարտությունից, մինչդեռ Ֆրանսիան փորձում է խոչընդոտել Մոսկվային Կովկասում և Ադրբեջանի հարթակի կարիքն ունի:
Բացահայտելով Ալիևի խաբեությունը՝ Ադրբեջանի նկատմամբ միջազգային ճնշումները անտեսելու վերաբերյալ, իմ խորհուրդն է միջազգային հանրությանը՝ շարունակել ճնշում գործադրել Ալիևի վրա, որպեսզի նա դադարեցնի իր անընդունելի պահվածքը: Հակառակ դեպքում նա կշարունակի իր բազմաթիվ խախտումներն ու հանցագործությունները՝ մեծ վնաս հասցնելով ինչպես ադրբեջանցիներին, այնպես էլ հայերին:
Հաջորդ շաբաթ ես կբացահայտեմ Ալիևի ջանքերից ևս մեկը՝ Ադրբեջանի վրա միջազգային ճնշումներին հակազդելու համար, չնայած նրա հերքումներին, որ ամենևին ուշադրություն չի դարձնում դրանց վրա։
Հարութ Սասունյան
«Կալիֆորնիա կուրիեր» թերթի հրատարակիչ
Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Ավագյանի
