Բաքուն կարող է շատ անսպասելի քաղաքական ու աշխարհաքաղաքական անակնկալների բախվել:
Լեռնային Ղարաբաղի (ԼՂՀ) նախագահ Արայիկ Հարությունյանի հրաժարականը քաղաքական գործիչների և փորձագետների շարքերում բազմաթիվ վարկածներ է առաջացրել, որոնք կառուցվում են թե՛ օբյեկտիվ գործոնների, թե՛ դավադրաբանական բնույթի դատողությունների վերլուծության հիման վրա: Բայց նախ օբյեկտիվ գործոնների մասին: Ինքը՝ Հարությունյանը իր հրաժարականը բացատրել է հաշվի առնելով «վերջին շաբաթների շփումները բոլոր ներքին ու արտաքին դերակատարների և լայն հանրության հետ»: Ընդ որում, նա ընդգծել է, որ որոշումը կայացրել է «բացառապես» ինքը ունեցած տվյալների վերլուծության հիման վրա: Դա նշանակում է, որ նա խորհրդակցություններ է անցկացրել նախ և առաջ անձամբ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հետ և քայլեր է ձեռնարկել նրա հետ համաձայնեցված:
Միաժամանակ տվյալ իրավիճակում ակամա զուգահեռ է առաջանում՝ կապված ԼՂՀ պետնախարարի պաշտոնից Ռուբեն Վարդանյանի հրաժարականի հետ, որին Ադրբեջանում, չգիտես ինչու, համարում էին «մոսկովյան դրածո»: Առավել ևս, որ նրա հայտարարությունները Լեռնային Ղարաբաղի ապագայի մասին չէին համադրվում Երևանի վարած ղարաբաղյան կարգավորման քաղաքականության հետ: Մասնավորապես, նա հայտարարել է, որ պաշտպանում է ռուսական դիրքերը Լեռնային Ղարաբաղում՝ առաջարկելով երկարացնել այնտեղ ռուսական խաղաղապահների ներկայության ժամկետը: Հենց այդ ուղղությամբ սկսվեցին Վարդանյանի խնդիրները Փաշինյանի և Հարությունյանի հետ հարաբերություններում: Այն իրավիճակում, երբ Երևանը շարժվում էր Արևմուտքի ուղղությամբ, Վարդանյանի հեռացումը իշխանական կառույցներից Լեռնային Ղարաբաղում շատ փորձագետներ դիտարկում էին որպես «Երևանի զիջում Բաքվին»: Դրանից հետո սպասվում էր, որ 2022 թվականի սեպտեմբերի երկրորդ կեսից ԱՄՆ-ի և ԵՄ-ի մասնակցությամբ հայ-ադրբեջանական բանակցությունների աշխուժացման խորապատկերում Ադրբեջանը կվերացնի Լաչինի միջանցքի շրջափակումը: Այնուհետև, համաձայն կառուցվող վարկածի, Բաքուն և Երևանը, հեռացնելով «ռուսական դրածո» Վարդանյանին, «կհակվեն կարգավորման արևմտյան տարբերակին և կպատրաստեն խաղաղության պայմանագիրը»: Բայց այդ սցենարը չստացվեց, և Ադրբեջանի ճնշումը Հայաստանի վրա էլ ավելի սաստկացավ:
Ինչ վերաբերում է Հարությունյանին, ապա եղադրելով ամենայն հնարավոր ու անհնարին մեղքերի համար՝ Բաքվում նրան երբեք չեն համարել «ռուսական դրածո» և ընկալում էին որպես «Փաշինյանի մարդ»: Ադրբեջանն օբյեկտիվորեն շահագրգռված էր նրա պահպանմամբ իշխանությունում՝ նրա հետ կապելով Ստեփանակերտում քաղաքական պայքարի սրացումը Լաչինի միջանցքի շրջափակմամբ պայմանավորված պետական կառավարման խոր ճգնաժամի փուլին անցնելու հետ միասին: Ընդ որում, ադրբեջանական փորձագետներն իրավիճակը ներկայացնում էին իրենց «համեմունքներով»՝ հայտարարելով, որ «Վարդանյանից հետո Փաշինյանի հիմնական նպատակը՝ Ղարաբաղի գործող նախագահ Հարությունյանի հեռացումը պաշտոնից կհանգեցնի Ղարաբաղի սուբյեկտայնության վերջին բաղադրիչից զրկվելուն»:
Բայց իրականում իրադարձությունները զարգանում են այլ սցենարով: Առաջին՝ Հարությունյանը «իշխանության լիազորությունները» փոխանցեց Սամվել Շահրամանյանին՝ Անվտանգության խորհրդի քարտուղարին. էական լիազորություններով: Երկրորդ՝ համաձայն Լեռնային Ղարաբաղի նոր Սահմանադրության՝ նոր նախագահին ընտրում է Ազգային ժողովը, ինչը բարդ տեխնիկական և այլ խնդիրներ չի ենթադրում: Ընդ որում՝ նոր նախագահն ընտրվելիս ուժեղ մանդատ ստանալու մեծ հնարավորություններ ունի: Իհարկե, Երևանում նման քաղաքական գործընթաց չէր կարող չկանխատեսել Փաշինյանը, և պետք է ենթադրել, որ այդպես նա պատրաստվում է իրադարձությունների զարգացման նոր շրջափուլին: Տվյալ դեպքում խոսքը Բաքու-Ստեփանակերտ հնարավոր երկխոսության մասին է: Եթե Ադրբեջանը վճռի ևս մի պատերազմ սկսել, ապա դա կլինի միայն նրա որոշումը, ինչը ճգնաժամ կառաջացնի արդեն աշխարհաքաղաքական մակարդակով:
Այժմ կրկին վերադառնանք օբյեկտիվ բնույթի գործոններին: Առաջին՝ Ադրբեջանի և Հայաստանի խաղաղության պայմանագիրը մինչև հիմա ստորագրված չէ: Երկրորդ՝ Ադրբեջանի սարքած Լաչինի միջանցքի նախերգանքը հանգեցրեց Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի միջազգայնացմանը, երբ բացի Ռուսաստանից, «խաղի» մեջ մտան նաև ուրիշ արտաքին ուժեր՝ տարածաշրջանում ստեղծելով նոր իրողություններ: Ընդ որում, որոշ իրադարձությունների սյուժեներ սկսեցին համակարգվել անմիջականորեն Արևմուտքից, որպեսզի ստիպեն Բաքվին ինչ-որ զիջումների գնալ Հայաստանի հետ, իսկ ապագայում՝ հնարավոր է և Ստեփանակերտի հետ: Երրորդ գործոնը. Փաշինյանը հայտարարել է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության մասին բանավոր, բայց ինչպես ասում են՝ խոստանալ, դեռ չի նշանակում ամուսնանալ: Չորրորդ եզրահանգումը. Երևանը Բաքվի դեմ միջազգային կոալիցիա է ժողովում:
Վերջապես, այն ամենը, ինչ տեղի է ունենում այսօր Լեռնային Ղարաբաղում, առայժմ զարգացման փուլում է: Ադրբեջանն ակնհայտորեն սկսել է պարտվել Հայաստանին պետք եղած ժամանակ բանակցային գործընթացը կաթվածահար անելու, և երբ պետք է բանակցային հարթակներն արագ փոխելու ունակության առումով: Իսկ ներկայիս իրադարձությունները Ստեփանակերտում Բաքվի համար դառնում են «կարդիոշոկ», որովհետև նրան տարան ոչ ձեռնտու սցենարով: Բայց այժմ գլխավորը սպասելն է, թե ով կդառնա Հարությունյանի հետնորդը Լեռնային Ղարաբաղի նախագահի պաշտոնում: Բաքուն կարող է շատ անսպասելի քաղաքական ու աշխարհաքաղաքական անակնկալների բախվել:
Ստանիսլավ Տարասով
Աղբյուրը՝ ИА REX
