Սլովակիայի Dennik postoj պարբերականում հուլիսի 17-ին տպագրվել է կարևոր հոդված, որն ուղղվել է Սլովակիայի վարչապետին՝ Եվրոպայի Հայկական Միությունների ֆորումի նախագահ և Սլովակիայի հայ համայնքի նախագահ Աշոտ Գրիգորյանի, Սլովակիայի Հանրապետության նախկին վարչապետ, Հայաստանի Մխիթար Գոշ պետական մրցանակի դափնեկիր Յան Չարնոգուրսկու, SNR նախկին նախագահ, Հայաստանի խորհրդարանի պետական մրցանակի դափնեկիր Ֆրանտիշեկ Միկլոշկոյի, Սլովակիայի Ազգային Ժողովրդական Հանրապետության նախկին նախագահ, Հայաստանի խորհրդարանի պետական մրցանակի դափնեկիր Պավոլ Հրուշովսկու կողմից։
Միկլոշկոն, Հրուշովսկին, Չարնոգուրսկին և Գրիգորյանը նշել են, որ ադրբեջանցի զինվորներն փակել են երթևեկությունը տարածաշրջան տանող միակ ճանապարհով և դրանով իսկ ստեղծել «անտանելի հումանիտար իրավիճակ»։
Այն բանից հետո, երբ Ադրբեջանը մեկ շաբաթ առաջ փակեց Լեռնային Ղարաբաղը Հայաստանին կապող միակ ճանապարհը, իրավիճակը տարածաշրջանում սկսեց վատթարանալ։
Ադրբեջանցի պաշտոնյաներն ասում են, որ իրենք փակել են երթուղին մաքսանենգության պատճառով: Երեւանը չի ընդունում այդ հայտարարությունը։
Հայկական Կարմիր Խաչն արդեն հունիսի վերջին ասել էր, որ Ադրբեջանը խոչընդոտում է իր մուտքը Լեռնային Ղարաբաղ և մտահոգություն էր հայտնել տարածաշրջանում հումանիտար իրավիճակի վերաբերյալ։
Լեռնային Ղարաբաղի հումանիտար պայմանների հետ կապված՝ Սլովակիայի հայ համայնքի նախագահ Աշոտ Գրիգորյանը, նախկին վարչապետ Յան Չարնոգուրսկին, SNR-ի նախկին նախագահ Ֆրանտիշեկ Միկլոշկոն և խորհրդարանի նախկին ղեկավար Պավոլ Հրուշովսկին բաց նամակ են գրել ներկայիս վարչապետ Լուդովիտովի Օդորովիին։
Նամակում նրանք նշում են, որ ադրբեջանցի զինվորները խափանել են տրանսպորտային երթևեկությունը և ստեղծել «անտանելի հումանիտար իրավիճակ»։
Ուրբաթ օրը հազարավոր մարդիկ հավաքվել էին Ստեփանակերտ քաղաքում՝ պահանջելով Ադրբեջանից վերաբացել տարածաշրջանի միակ ցամաքային կապը Հայաստանի հետ։
Մարդասիրական կազմակերպությունների մուտքը Լեռնային Ղարաբաղ, ըստ Հայաստանի դիվանագիտության դեպարտամենտի, չափազանց կարևոր է հումանիտար աղետը կանխելու համար: Հայկական Կարմիր Խաչը, մյուս կողմից, պնդում է, որ իր բժշկական մեքենաներում չարտոնված նյութ չի տեղափոխում։
«Բոլոր քաղաքացիական ապրանքները, դեղորայքը, տնտեսական գործունեությունը Հայաստան և այլ երկրներ եկել են Լեռնային Ղարաբաղ ճանապարհով։ Լեռնային Ղարաբաղում սկսում է դրսևորվել սննդի, դեղորայքի և գոյության համար անհրաժեշտ այլ ապրանքների պակասը։ Հատկապես երեխաներ են մահանում, որոնց բժիշկները չեն կարողանում անհրաժեշտ բուժօգնություն ցուցաբերել»,- վարչապետ Օդորին զգուշացնում են ստորագրողները, որոնք հայկական բարձր պատվի կրողներ են։
Նրանք Սլովակիայի կառավարությունից պահանջում են ելույթ ունենալ միջազգային հարթակներում և պահանջել պահպանել Ադրբեջան-Հայաստան 2020թ.համաձայնագիրը։
«Մի քանի կետեր ունեցող պայմանագրի համաձայն՝ Հայաստանը Լեռնային Ղարաբաղի հետ կապող Լաչինի լեռնանցքով ճանապարհն ազատ անցանելի կլինի, և ռուս խաղաղապահները կհետևեն դրա անցանելիությանը»,- գրել են Գրիգորյանը, Չարնոգուրսկին, Միկլոշկոն և Հրուշովսկին։
«Մեր ձայնի հետևում ոչ թե ուժային ներուժ կլինի, այլ կհնչի խաղաղության և միջազգային իրավունքի վերականգնման կոչ։ Դա Սլովակիան ճանաչելի կդարձնի»,- հավելել են նրանք։
Բաց նամակի տեքստն ամբողջությամբ
Հարգելի պարոն վարչապետ,
Մենք գրում ենք ձեզ՝ Լեռնային Ղարաբաղում՝ Կովկասի հարավային նախալեռներում գտնվող մարդկանց կյանքի հումանիտար պայմանների և խաղաղության պահպանման վերաբերյալ։
Խորհրդային Միության գոյության տարիներին Լեռնային Ղարաբաղը եղել է Ադրբեջանի ինքնավար հանրապետության կազմում, սակայն տարածքի բնակչության մեծամասնությունը հայեր էին։ Երբ Խորհրդային Միությունը փլուզվեց, Լեռնային Ղարաբաղը հռչակեց իր ինքնիշխանությունը և մինչ օրս գոյություն ունի որպես հանրապետություն։ Այն ունի 120000 բնակիչ, որոնցից մոտավորապես 30000-ը երեխաներ և դեռահասներ են։
2020 թվականին Լեռնային Ղարաբաղի՝ Ադրբեջանի հետ սահմանին (կրկին) զինված բախումներ են սկսվել, որոնք ավարտվել են 2020 թվականի նոյեմբերին՝ Ռուսաստանի Դաշնության միջնորդությամբ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև համաձայնագրով։ Ըստ պայմանագրի, որն ունի մի քանի կետեր, Լաչինի լեռնանցքով ճանապարհը, որը կապում է Հայաստանը Լեռնային Ղարաբաղի հետ, կլինի ազատ անցանելի, և ռուս խաղաղապահները կհետևեն դրա անցանելիությանը։
Վերջին օրերին ադրբեջանցի զինվորները ներխուժել են նշված ճանապարհ և ընդհատել երթևեկությունը լեռնանցքով։ Նրանք անտանելի հումանիտար իրավիճակ են ստեղծել Լեռնային Ղարաբաղի համար։ Ճանապարհին բոլոր քաղաքացիական ապրանքները, դեղերը, տնտեսական գործունեությունը Հայաստան և այլ երկրներ գալիս էին Լեռնային Ղարաբաղով։ Լեռնային Ղարաբաղում սկսում է դրսևորվել սննդի, դեղորայքի և գոյության համար անհրաժեշտ այլ ապրանքների պակասը։ Հատկապես երեխաներ են մահանում, որոնց բժիշկները չեն կարողանում անհրաժեշտ բուժօգնություն ցուցաբերել։
Այս օրերին Լեռնային Ղարաբաղի մայրաքաղաք Ստափանակերտում 2020 թվականի համաձայնագրի պահպանման համար զանգվածային ցույցեր են սկսվել, ադրբեջանցի զինվորների հետ բախումների վտանգ կա։
2004 թվականին Սլովակիայի Հանրապետությունը Կենտրոնական Եվրոպայի առաջին երկիրն էր, որը ճանաչեց 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանությունը: Հայաստանն աշխարհում առաջին երկիրն է, որը ընդունել է քրիստոնեությունը որպես պետական կրոն՝ ավելի վաղ, քան Հռոմեական կայսրությունը: Հայերը բարեկամ են մեզ՝ սլովակներին, հայկական մշակույթն ու արվեստը համաշխարհային մշակույթի և արվեստի բարձունքներից են։
Հարգելի պարոն վարչապետ, դիմում ենք Ձեզ, որպեսզի Սլովակիայի կառավարությունը, կամ Դուք՝ որպես դրա նախագահ, հանդես գաք միջազգային հարթակներում՝ 2020 թվականի ադրբեջանա-հայկական համաձայնագրի պահպանման և Լաչինի լեռնանցքը քաղաքացիական երթևեկությունը բացելու համար։ Ուժային ներուժը մեր ձայնի թիկունքում չի կանգնի, բայց կհնչի խաղաղության և միջազգային իրավունքի վերականգնման համար։ Դա ճանաչում կստեղծի Սլովակիայի համար։
Եվրոպայի Հայկական Միությունների ֆորումի նախագահ և Սլովակիայի հայ համայնքի նախագահ Աշոտ Գրիգորյանը
Յան Չարնոգուրսկի, Սլովակիայի Հանրապետության նախկին վարչապետ, Հայաստանի Մխիթար Գոշ պետական մրցանակի դափնեկիր
Ֆրանտիշեկ Միկլոշկո, SNR նախկին նախագահ, Հայաստանի խորհրդարանի պետական մրցանակի դափնեկիր,
Պավոլ Հրուշովսկի, Սլովակիայի Ազգային Ժողովրդական Հանրապետության նախկին նախագահ, Հայաստանի խորհրդարանի պետական մրցանակի դափնեկիր
