Կկարողանա արդյոք թուրքական վարչակարգի ղեկավարը պահել իշխանությունը մայիսի 14-ից հետո: Ներքաղաքական իրավիճակը Թուրքիայում ինչպե՞ս է ազդում Հայաստանի վրա: Ինչո՞ւ է Անկարան լարում հարաբերությունները Աթենքի հետ: Реалист գործակալության հարցերին պատասխանում է Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի Ե. Մ. Պրիմակովի անվ. համաշխարհային տնտեսության և միջազգային հարաբերությունների հետազոտությունների ինստիտուտի (ИМЭМО) ավագ գիտաշխատող, փիլիսոփայական գիտությունների թեկնածու Վիկտոր Նադեին-Ռաևսկին:

Ինչո՞ւ Ռեջեփ Էրդողանը Թուրքիայի խորհրդարանական և նախագահական ընտրություններն առաջ գցեց մայիսի 14-ին: Ինչո՞ւ է շտապում:

Վիկտոր Նադեին-Ռաևսկի – Նա ճիշտ է անում, որ շտապում է, որովհետև նրա հեղինակությունն ընկնում է, ինչպես և նրա կուսակցության հեղինակությունը: Ընտրություններում հնարավորությունները նվազում են, և բոլոր հարցումները ցույց են տալիս, որ նախագահական ընտրություններն անհուսալի են:

Իհարկե, չարժի առանձնապես հավատալ այդ հարցումներին: Մենք գիտենք՝ նայած, թե ովքեր են պատվիրում այդ հարցումները, ըստ այդմ էլ դրանք արվում են, անաչառությունը դրանից տուժում է: Այդուհանդերձ բուն իրավիճակը ցույց է տալիս, որ եթե Էրդողանն անցնում է երկրորդ փուլ ընտրություններում, իսկ առաջին փուլում որևէ հաղթանակ չի կարող լինել, ապա նա հանդես է գալիս Ստամբուլի քաղաքապետի դեմ, և հաղթանակը հենց քաղաքապետինը կլինի:

Նույնը, եթե մնա Էրդողան և Անկարայի քաղաքապետ զույգը: Դա Էրդողանի համար տագնապալի է: Դեռևս իրավիճակը կարելի է վերահսկել, աշխատել այն դրական գործոնների ուղղությամբ, որոնց հաջողացրել է հասնել նա արտաքին քաղաքականության մեջ: Թուրքերը քաղաքականացված ժողովուրդ են, նրանք ուշադրություն են դարձնում իրենց երկրի դիրքին աշխարհում, և դա քիչ դեր չի խաղում: Եվ դա առավելություն է հակառակորդների նկատմամբ, քանի որ հենց Էրդողանն է ցույց տալիս, որ Թուրքիան մի երկիր է, որի հետ ստիպված են հաշվի նստել: Դա նրա օգտին է գործում: Եվ քանի դեռ ծավալվում են այդ ալիքները, դեռ խթան ու  տրամադրություն կա նրա օգտին, ավելի լավ է ընտրություններն ավելի շուտ անցկացնել: Բացի այդ, ընտրությունները  զուգադիպվում են Թուրքիայի համար որոշակի նվիրական իրողությունների հետ:

Էրդողանը փորձառու քաղաքական գործիչ է, նա հասկանում է, թե ինչ է պետք ընտրողին, նրան հաջողվել է բավական լավ ամրացնել իր տեղը, որոշ չափով լավացնել տնտեսության վիճակը: Թուրքիան պատմության մեջ ամենաբարձր արտահանումն է ունեցել անցած տարի (ավելի քան 240 մլրդ դոլար): Դա նույնպես Էրդողանի առավելությունների թվում է: Հաջողվեց ծանրաբեռնել ձեռնարկությունները, և թեկուզ արժեզրկման առումով այնքան էլ լավ վիճակ չէ, նա ոչ ավանդական մեթոդներով պայքարում է դրա դեմ, այն դեպքում, երբ ամբողջ աշխարհում ճիշտ հակառակն է:

Բոլորը բարձրացնում են կենտրոնական բանկի տոկոսադրույքները, որպեսզի դժվարացնեն վարկեր ստանալը, դա էլ հանգեցնում է տեմպերի անկմանը, և արժեզրկումը դանդաղում է: Դա մի մեթոդ է, որից օգտվում  են նաև Ռուսաստանի բանկի տնտեսագետները: Իսկ Էրդողանը ոչ ավանդական մոտեցում է ցուցաբերում. նա իջեցնում է տոկոսադրույքները, արդեն 3-4 ղեկավարների է հեռացրել, որոնք հրաժարվել են առաջանալ այդ ուղիով, բայց հասել է նրան, որ  տոկոսադրույքները իջեցրել են մինչև 14 տոկոս: Այո, դա բավական բարձր տոկոս է, այդուհանդերձ հաջողվել է չդադարեցնել տնտեսության աճը:

Նվազել է գործազրկությունն անգամ երիտասարդության շրջանում: Այդ ամենն ընդհանուր առմամբ ամրապնդում է նրա խարիզման, այդ ամենը ազդեցություն է ունենում: Նա փաստացի դեմ գնաց արևմտյան տնտեսագիտության բոլոր օրենքներին, նա սկսեց ցածր տոկոսներով վարկեր տալ փոքր և միջին ձեռնարկություններին, համապատասխանաբար մեծացան զբաղվածությունը, արտադրությունը և արտահանումը: Նա ընտրեց այդ ուղին և առայժմ  շահում է, թեպետ և չափազանց ծանր գնով: Եվ դա նրա քաղաքականության տարրերից մեկն է:

Պետք է նշել նաև նրա աջակցությունը Ադրբեջանին: Առանց Թուրքիայի Ադրբեջանը չէր հասնի այն հաղթանակին, որին հասավ: Հայաստանն իրականում լրջորեն տուժեց այդ իրադարձություններից, տարածքներ կորցրեց: Երևանը փաստացի զրկեց Ղարաբաղին իր աջակցությունից, իրական օգնությունն այդպես էլ չհատեց սահմանը, միայն ինչ-որ թվով կամավորներ էին կռվում Ղարաբաղի կողմից: Մոտ չթողեցին որևէ մեկին այն գեներալներից, որոնք հաղթել էին առաջին պատերազմում: Դե թուրքական օժանդակությունն էլ շատ ակնառու էր. խոսքը նաև փառաբանված «Բայրաքթարների» մասին է, որոնց դեմն առնել  Հայաստանը չկարողացավ, թեպետ նրանք ունեին այն սարքավորումները, որոնցով մենք հաջողում էինք Սիրիայում: Բայց հայերը չկարողացան:

Դա ինչպե՞ս կազդի Արցախի և Հայաստանի հետ կապված իրավիճակի վրա:

Վիկտոր Նադեին-Ռաևսկի – Ընտրությունների ժամկետի փոփոխությունը հազիվ թե անդրադառնա Արցախի խնդրի վրա: Նրանք արդեն սկսել են օգուտ քաղել ուրիշ ուղիներից՝ օգտվելով այն հանգամանքից, որ ողջ Ռուսաստանը չափից ավելի է զբաղված Ուկրաինայում: Այդ ամբողջ պատմությունը հանքերի մասին, իբր էկոլոգների ցույցերը, որոնք այնտեղ ցույց են տալիս «Գորշ գայլերի» խորհրդանիշը՝ անգամ չամաչելով դրանից: Իրավիճակը ծայրահեղ լարված է ու ծանր: Ռուսաստանն առայժմ հանդուրժում է դա, ես չեմ որոշողը, բայց երբեմն օգտակար է նաև ուժ կիրառել, որպեսզի դադարեցվեն ոտնձգությունները մեր խաղաղապահների նկատմամբ: Դա արդեն անցնում է բոլոր սահմանները: Դա արդեն մեր իշխանություններին է վերաբերում: Ինչո՞վ են նրանք  առաջնորդվում տվյալ դեպքում, ինչո՞ւ չեն դադարեցնում այդ սադրանքները, ինչո՞ւ ուժ չի կիրառվում այսպես կոչված էկոլոգների նկատմամբ. հարցերը շատ են:

Էրդողանը շարունակում է լարել իրավիճակը Հունաստանի հետ սահմանին: Ի՞նչ կարելի է սպասել դրանից այդ հատվածում:

Վիկտոր Նադեին-Ռաևսկի – Հունական խաղաքարտը նույնպես լիովին գործում է թուրքական նացիոնալիզմի ոգով: Նրանք երբեք հույներին սիրով չեն վերաբերվել, ինչպես և հայերին: Եվ Էրդողանը դարձյալ դիմեց ոչ սովորական մեթոդի՝ ցեղասպանության սպառնալիքի: Նա հիշեցրեց Զմյուռնիայի կոտորածը, որ իրականացրեց թուրքական հեղափոխական բանակը Քեմալ Աթաթուրքի ղեկավարությամբ:

Տասնյակ հազարավոր հույներ են սրի քաշվել: Մինչև հիմա բոլորին են հայտնի կտրված գլուխներով հույների լուսանկարները: Ահա և նա հիշեցրեց, որ հարկ կլինի կրկնել դա, եթե հույները չհրաժարվեն իրենց դիրքերից:

Էրդողանը պահանջում է, որ հույները զիջեն կղզիների մի մասը, առնվազն  կրճատեն իրենց ջրային տարածքները այդ կղզիների շուրջը, համապատասխանաբար՝ օդային տարածքը, որտեղ օտարերկրյա ռազմական օդանավերի թռիչքն արգելված է: Ուստի առկա են թուրքերի մշտական սադրանքները, անընդհատ ներխուժում են հենց այդ օդային տարածքները, որպեսզի ցուցադրեն քամահրանքը հույների պահանջներին:

Թեպետ Հունաստանը ոչինչ չի խախտել, նա հենց այդպիսի օդային սահմաններ հաստատելու լիարժեք իրավունք ունի: 2 հազար կղզիներից միայն 3-ն են պատկանում թուրքերին: Դա մի գոտի է, որը կարող է փակել ողջ ծովային նավարկությունը, դրանից էլ խիստ ճնշումը Թուրքիայի վրա: Գուցեև բանը պատերազմով չավարտվի, բայց որոշ ռազմական գործողություններ Թուրքիայի կողմից կարող են լինել: Եվ Թուրքիայի հասարակայնությունը հավանություն կտա նման գործողություններին: Այդ երկրում նացիոնալիզմը չափազանց բարձր է և ուղղված է սահմանների ընդլայնմանն ու տարածաշրջանում թուրքական հավակնությունների իրացմանը:

Աղբյուրը՝ ИА Реалист