Ստեփանակերտ-Գորիս  մայրուղին փակած «էկոլոգների» մեջ շատ են քաղաքական արկածախնդիրներն ու սադրիչները: Բայց այդ արկածախնդրական ձեռնարկմանը ռաբբիի մասնակցությունը դուրս է ոչ միայն մարդկային վարվեցողության, այլև հրեական հավատքի բոլոր սահմաններից: Եթե նա լիներ սովորական հրեա, գուցե ոչ ոք նրան չնկատեր, բայց նա ադրբեջանա-վրացական սեֆարդի հրեաների համայնքի նախագահն է, նշում է լրագրող Արամ Խաչատրյանը:

Արդեն 51-րդ օրն է, ինչ ադրբեջանցի սադրիչները փակել են Արցախի Հանրապետությունը Հայաստանի հետ կապող միակ ցամաքային ճանապարհը: Այդ ճանապարհն անվանում են նաև Կյանքի ճանապարհ, ինչպես Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ անվանում էին շրջափակված Լենինգրադը մայր հողի հետ կապող ճանապարհը:

Չճանաչված հանրապետության 120 հազար բնակչությունը, որից 30 հազարը երեխաներ են, դարձել է Իլհամ Ալիևի ֆաշիստական վարչակարգի պատանդը: Ադրբեջանցի բռնապետի, ԽՍՀՄ ամենաէլիտար ու «մարդասիրական» բուհի՝ МГИМО-ի շրջանավարտի այլասերվածությունը և հնարամտությունը անսահման են:

Խաբելով միջազգային հանրությանը «Ղարաբաղում  էկոլոգիական ահաբեկչության» հորինվածքներով՝ Ադրբեջանի տոհմիկ բռնապետ Ալիև II-ը ձեռնամուխ է եղել մեծ ծրագրին, որը ենթադրում է իր բնիկ պատմական հողից՝ Արցախից հայ ժողովրդի լիակատար ոչնչացումը կամ արտաքսումը:

Դրա համար բաքվեցի մինիսուլթանը որպես գործիք է ընտրել ամենաքստմնելի և մարդատյաց մեթոդներից մեկը՝ շրջափակման կազմակերպումը և հայ բնակչության ոչնչացումը՝ սովի մատնելով: Այդ հանցավոր գործունեության մեջ սկսել են ջանասիրաբար օգտագործվել ամեն տեսակ քաղաքական վարձկաններ և արկածախնդիրներ:

Ի զարմանս բազմաթիվ լրագրողների, քաղաքագետների և այլ մասնագետների, որոնք ուշադիր հետևում են Ադրբեջանի ֆաշիստական իշխանությունների բեմադրած տրագիկոմիկական շոուին, «էկոլոգների» շարքում նկատվել է ռաբբի Զամիր Իսաևը, որը ադրբեջանա-վրացական սեֆարդի հրեաների համայնքի նախագահն է և Բաքվի հրեական դպրոցի տնօրենը:

Այս օրերին համայն քաղաքակիրթ աշխարհը նշում էր մի ողբերգական և միաժամանակ ուրախալի տարեթիվ՝ Լենինգրադի շրջափակումը ճեղքելու 80-րդ տարեդարձը: Բացի այդ, ամեն տարի ողջ աշխարհը հունվարի 27-ին նշում է Հոլոքոստի զոհերի հիշատակի օրը: Դա բոլոր հրեաների հիշատակի օրն է, որոնք զոհվել և կտտանքների են ենթարկվել Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին, այն հրեաների, որոնք տանջամահ են արվել գետտոյում ու համակենտրոնացման ճամբարներում:

Հրեա ժողովուրդն իր պատմության ընթացքում բազմաթիվ զրկանքներ ու տառապանքներ է կրել: Տարբեր հաշվումներով Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում զոհվել է մինչև 6 միլիոն հրեա: Մեծ մասին սպանել են նացիստներն ու նրանց հանցակիցները «առանցքի» երկրներում և Եվրոպայի գրավյալ տարածքներում:

Հնարավոր չէ թվարկել շրջափակման սարսափները, որոնց ենթարկվում են այսօր Արցախի Հանրապետության բնակիչները:  Պարեն չկա, մանկական սնունդ չկա, բանջարեղեն և միրգ չկա: Բնակիչների համար մթերքի կտրոններ են մտցրել, ինչպես ավելի քան 80 տարի առաջ շրջափակված Լենինգրադում:

Ադրբեջանցի բռնապետը, թքելով բոլոր միջազգային մարդասիրական նորմերի ու օրենքների վրա, որոշել է յուրովի շարունակել  հայ ժողովրդի բնիկ պատմական Հայրենիքում՝ Արցախում թուրքերի և կովկասյան թաթարների (ադրբեջանցիների նախնիների) սկսած գործը՝ հայ ժողովրդի զանգվածային ոչնչացումը՝ ցեղասպանությունը: Ալիևը, դարձյալ ի զարմանս բոլորի, կոպիտ ու հանցավոր կերպով անտեսեց նաև 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունը, որում պարզ գրված է, որ Լաչինի միջանցքի ազատ մուտքը, պահպանությունը և անձեռնմխելիությունը դրվում է ռուսական խաղաղապահ ուժերի վրա: Գոյություն ունի նաև Ռուսաստանի նախագահի 10.11.2020 հրամանագիրը, որում հանձնարարված է. «Տեղակայել խաղաղապահ զորակազմ ղարաբաղյան հակամարտության գոտում՝ Լեռնային Ղարաբաղի շփման գծի և Լաչինի միջանցքի երկայնքով»:

Արդեն ինչպես վերը նշել եմ, Ստեփանակերտ-Գորիս մայրուղին փակած «էկոլոգների» շարքում  շատ են քաղաքական արկածախնդիրներն ու սադրիչները: Բայց այդ արկածախնդրությանը ռաբբիի մասնակցությունը դուրս է ոչ միայն մարդկային վարվեցողության, այլև հրեական հավատքի բոլոր սահմաններից: Գուցե, եթե նա լիներ հասարակ հրեա, ոչ ոք նրան չնկատեր, բայց նա ադրբեջանա-վրացական սեֆարդի հրեաների համայնքի նախագահն է:

Իմ գլխում չի տեղավորվում, թե ինչպես հրեա ժողովրդի զավակը, հրեական հավատքի բարձրաստիճան գործիչը, որ ներկայացնում է սեֆարդի հրեաներին թե՛ Վրաստանում, թե՛ Ադրբեջանում, կարող է մասնակցել Ստեփանակերտ-Գորիս մայրուղու շրջափակմանը:

Մի քանի խոսք սեֆարդի հրեաների մասին: Դա հրեաների այն խումբն է, որ պատմության ընթացքում սոսկալի հալածանքների է ենթարկվել: Հիմնականում այդպես են անվանում այն հրեաներին, որոնք ապրել են Իսպանիայում և XV դարի վերջին թագավորական հրամանի (էդիկտ) հիման վրա հիմնովին քշվել են այնտեղից:

Հրեա ժողովրդի ցավը, տառապալից պատմությունը, Հոլոքոստը, զանգվածային սպանությունները Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ գիտեն բոլորը: Շրջափակված Լենինգրադում սովից ու ցրտից զոհվել են տասնյակ հազարավոր սովետական հրեաներ: Գետտոյում ու համակենտրոնացման ճամբարներում ֆաշիստ հանցագործները սպանել են մի քանի միլիոն հրեայի:

Իմ կյանքն այնպես է դասավորվել, որ իմ ընկերների մեջ քիչ չեն եղել հրեաները: Իսկ իմ մոտիկ ընկերոջ՝ հրեա Ալեքսանդրի հետ ընկերություն եմ անում արդեն գրեթե 27 տարի: Ինձ բազմիցս է վիճակվել մասնակցել Հոլոքոստին նվիրված տարբեր միջոցառումների, քանիցս եղել եմ Մոսկվայի Հրեական թանգարանում և հանդուրժողականության կենտրոնում: Իմ հոդվածներում միշտ դատապարտել եմ Հոլոքոստը և միշտ միայն դրականն եմ գրել հրեա ժողովրդի մասին:

Հնարավոր չէ մի հոդվածում թվարկել բոլոր պատմական թելերը և այն սերտ կապերը, որոնք կապում են երկու ժողովուրդներին՝ հայերին և հրեաներին: Իմ մոսկովյան հրեա ընկերները մինչև վերջ չէին հավատում, երբ ասում էի, որ Լաչինի միջանցքի հանցավոր շրջափակմանը մասնակցում է հրեական ռաբբի: Ռաբբի, որը հպարտ նկարվում է մամուլի համար կեղծ էկոլոգների շարքում:

Հիմա ինձ միայն մի հարց է հետաքրքրում, հանուն ինչի՞ է Զամիր Իսաևը գնացել նման սադրանքի: Դա նրա գիտակցական ընտրությո՞ւնն է, թե գնացել է դրան որպես ադրբեջանական հատուկ ծառայությունների գործակալ:

Մոսկվայում՝ Հրեական թանգարանում և հանդուրժողականության կենտրոնում, միջոցառումների կամ հրեա ժողովրդի մասին դասախոսությունների ժամանակ միշտ հպարտությամբ պատմում են, որ ռաբբիները հրեա ժողովրդի խիղճն են և միշտ հետևում են Աբրահամի պատվիրաններին: Հրեական ռաբբիները հանդես են գալիս խաղաղության, ժողովուրդների բարեկամության, տարբեր ժողովուրդների միջև ներդաշնակության դիրքերից: Բայց նրանք երբեք չեն կարող հանդես գալ մի ամբողջ ժողովրդի ճանապարհ փակելով մահվան մատնելու, սովամահ անելու օգտին, ինչն այժմ անում է սադրիչ Զամիր Իսաևը: Ինձ համար նա արդեն ռաբբի չէ, այլ պարզապես ծախու սադրիչ, որը կատարում է Բաքվի բռնապետի հանցավոր հանձնարարությունները:

Հատուկ Զամիր Իսաևին և նրա նմաններին հիշեցնեմ: Հայկական սփյուռքի  շատ ներկայացուցիչներ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին, վտանգելով իրենց կյանքը, ֆաշիստների գրաված երկրներում հրեաների են փրկել, որոնք հիմնականում սեֆարդի հրեաներ են եղել:

Բազմաթիվ հերոսական օրինակներից բերեմ միայն մեկը՝ հունգարացի հայ Արա Երեցյանի հերոսությունը, որը 400 հրեայի կյանք է փրկել՝ թաքցնելով նրանց գրավված Բուդապեշտի հիվանդանոցում:

1981 թ. փետրվարի 26-ին Արա Երեցյանն առաջինն էր այն 20 հայերից, որոնք հայտնվեցին հրեաների համար պատվավոր «Աշխարհի ժողովուրդների բարեպաշտ» ցուցակում,  այն մարդկանց, որոնք վտանգել են իրենց կյանքը Հոլոքոստի ժամանակ, որպեսզի փրկեն հրեաներին նացիստներից:

Հոլոքոստի շրջանում հրեաներին փրկած խիզախ հայերին Իսրայելի «Յադ վաշեմ» աղետի և հերոսականության ինստիտուտը շնորհել է այդ պատվավոր կոչումը՝ «Աշխարհի ժողովուրդների բարեպաշտ»: Հայ բարեպաշտների թիվը ներկայումս կազմում է 24 մարդ: Հայերը փրկել են հրեաներին տարբեր երկրներում, հիմնականում՝ Ավստրիայում, Ֆրանսիայում, Հունգարիայում և Ուկրաինայում:

Հուսով եմ, որ միջազգային հայկական կազմակերպությունները, այդ թվում Վրաստանի հայ համայնքը, ըստ արժանվույն կարձագանքեն սադրիչ, ավանտյուրիստ և ադրբեջանական հատուկ ծառայությունների գաղտնի գործակալ Զամիր Իսաևի ստոր արարքին:

Երեկ հանդիպեցի ընկերոջս՝ Ալեքսանդրին: Սկսեցինք քննարկել այդ թեման: Եվ նա հանկարծ խոժոռվեց ու լռեց: Մտածեց, մտածեց ու ասաց, թե «ռաբբի» Զամիր Իսաևի նմանները հրեա ժողովրդի սխալն են: Կարծում եմ՝ ընկերս շատ ճշգրիտ և ճիշտ պատասխան տվեց:

Արամ Խաչատրյան

պատմաբան, ռազմական լրագրող, ՌԴ ԶՈՒ պահեստի փոխգնդապետ, Մոսկվայի և Ռուսաստանի ժուռնալիստների միության անդամ

Աղբյուրը՝ ИА Реалист