2022-ի 7 օրերի ընթացքում Ղազախստանում հրաժարական է տվել գործող կառավարությունը, անվտանգության խորհրդի քարտուղարի պաշտոնից հեռացվել է Նուրսուլթան Նազարբաևը, կես տարով հետաձգվել է կոմունալների սակագների բարձրացումը շարքային քաղաքացիների համար, սոցիալական նշանակության ապրանքների համար սահմանվել է գների պետական կարգավորում ։ Ղազախստանի ողջ տարածքում արտակարգ դրություն է հայտարարված, գիշերվա ժամերի համար պարետային ժամ է սահմանվել, արգելվել են զանգվածային հավաքները։
Հունվարի երկուսից հեղուկ գազի գնի բարձրացման պատճառով մեկնարկած և ապա քաղաքական բնույթ ստացած ցույցերը գնալով ավելի ու ավելի ընդգրկուն են դառնում։ Բանը հասել է նրան, որ Ղազախստանի իշխանությունները երկրում կարգ ու կանոն հաստատելու համար դիմել են ՀԱՊԿ օգնությանը․ նրանք պնդում են, որ գործ ունեն արտաքին միջամտության և ահաբեկչության հետ։ Ցուցարարների հետ բախումների հետևանքով 18 ոստիկան է զոհվել, 700-ից ավելին վնասվածքներ են ստացել։ 26 զոհ էլ ցուցարարներից կա։ Իրավապահների կողմից 3000-ից ավել մարդ է բերման ենթարկվել։
Ղազախստանի վերը ներկայացված զարգացումները երեկվանից Հայաստանում այլևս զուտ միջազգային լրահոսի մաս չեն․ ՀՀ 70 զինծառայող ՀԱՊԿ զորախմբի կազմում Ղազախստան է մեկնել․ նրանք ապահովելու են ռազմավարական կարևոր նշանակության օբյեկտների պահպանությունը։
Փողոցային պայքարով իշխանության եկած ՀՀ իշխանությունները փաստացի աջակցում են մեկ այլ երկրի, որ կանխի փողոցային պայքարի միջոցով իշխանափոխությունը։ Ղազախստան զինծառայողներ ուղարկելը միանշանակ չի ընդունվել թե շարքային քաղաքացիների, թե մասնագետների հանրության կողմից։ Մտահոգություններ են հնչում թե Ղազախստանում ապրող հայերի անվտանգության վերաբերյալ, թե ՀՀ միջազգային վարկանիշի։
Քաղաքագետ Բենիամին Մաթևոսյանի կարծիքով, օրինակ, Փաշինյանի այս քայլի նպատակն իր իշխանությունը պահելն է։ «Բոլոր նրանք, ովքեր ասում են, թե «ինչպես կարող էր Նիկոլը զորք ուղարկել Ղազախստան», ըստ երեւույթի, անզիջում լավատեսներ են։ Հայաստանը վաղուց հանվել է աշխարհաքաղաքական աճուրդի, և եթե իշխանությունը պահպանելու համար անհրաժեշտ է զորք մտցնել Ղազախստան, Սիրիա, Մալի կամ Լուսին, ապա դա կարվի»,ժ գրում է նա։
Քաղաքագետը նաև նշում է՝նախագահ Տոկաևը դրսից հրահրված ցույցերն օգտագործեց կլանային պայքարում առավելության հասնելու համար․ «Ղազախստանում ավանդաբար ուժեղ առճակատում է լինում կլանների միջև, և եթե նույնիսկ Նազարբաևն ու Տոկաևը երկուսն էլ երկրի հարավից են, նրանց կլանները վաղուց են կռվում միմյանց հետ։ Տոկաևն արդեն կարողացել էր նախկինում պաշտոնանկ անել Նազարբաևի դստերը, իսկ հանրահավաքների մեկնարկով նա նախ ցրեց կառավարությունը, որի կազմում էր Նազարբաևի փեսան, իսկ հետո Նազարբաևին հեռացրեց Անվտանգության խորհրդի ղեկավարի պաշտոնից։ Դրանով իսկ նա օգտագործեց Աբլյազովի կողմից հրահրված բողոքն իր շահերի համար, բայց նա հաշվի չառավ մի պարզ բան. հեղափոխությունն ու ժողովրդական բողոքը շատ «կամակոր տիկիններ» են, որոնց հետ չես կարող սիրախաղ անել։ Արդյունքում կլանային հավասարակշռության փլուզմանը զուգընթաց սկսեց փլուզվել պետականությունը, և իրենք ստիպված եղավ դիմել ՀԱՊԿ-ին։ Սա նման է 2018-ին, երբ ոմանք կարծում էին, որ հնարավոր է «համաձայնության գալ Նիկոլի հետ», գլխավորն այն էր, որ «իրենց կապիտալին ձեռք չտան», բայց ամեն ինչ գնաց բոլորովին այլ ճանապարհով»:
Քաղաքագետ Ռոբերտ Մարգարյանի կարծիքով էլ՝ Ղազախստան զորք ուղարկելով Փաշինյանը հող է նախապատրաստում, որ ապագայում իր դեմ ուղղված ցույցերը ճնշելու համար կարողանա դիմել ՀԱՊԿ-ի օգնությանը։
«Մի կասկածեք, որ կեղծ հեղափախականը ՀԱՊԿ-ի օգնությամբ Ղազախստանում հեղափոխականներին ճնշելու համար արել է ամեն ինչ: Պարզ չէ, թե ինչու: Պատերազմի ժամանակ ՀԱՊԿ-ին չդիմած դավաճանին իր դեմ հասարակական մոտալուտ պայթյունը ճնշելու համար ՀԱՊԿ-ի օգնությանը դիմելու համար նախընթաց է անհրաժեշտ, չէ՞»,- գրում է Մարգարյանը:
ԱԺ նախկին փոխնախագահ, ՀՀԿ-ական Էդուրադ Շարմազանովն էլ գրում է․ «Զավեշտ. 2018-ին փողոցի միջոցով Հայաստանում իշխանություն զավթածը հանդես է գալիս իր ղազախ «հեղափոխական եղբայրների» դեմ։ ՀԱՊԿ-ն ամենաշատ վարկաբեկած «վարչապետը» դարձել է ՀԱՊԿ կանոնադրության պաշտպան։ Բա ո՞ր ՀԱՊԿ «նամակ» գրելը գիտես,ինչու՞ 2020-ի նոյեմբերի 16-ին չգրեցիր,երբ թշնամին ակնհայտ հարձակում էր գործել։
Զորք ուղարկելով Ղազախստան՝ Փաշինյանն ընդունում է,որ 2008-ի մարտի 1-ին իշխանությունները ճիշտ էին, իսկ ինքը՝ հանցագործ»։
Աշխարհի արձագանքը
Ղազախստանի զարգացումներին զգուշությամբ են արձագանքում միջազգային կառույցներն ու գերտերությունները։
Ղազախստանում ցուցարարները պետք է խաղաղ արտահայտեն իրենց դժգոհությունը, իսկ ուժայինները պարտավոր են ապահովել այդ իրավունքը, հայտարարել է ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի ներկայացուցիչը։
Չինաստանը տեղի ունեցողը համարում է Ղազախստանի ներքին գործը։
«Մենք վստահ ենք՝ իշխանությունները կկարողանան պատշաճ կերպով լուծել խնդիրը, - հայտարարել է Չինաստանի ԱԳՆ մամուլի քարտուղար Վան Վեմբինը։- Չինաստանը և Ղազախստանը բարեկամական հարևաններ են և մշտական ու համապարփակ գործընկերներ։ Այն, ինչ կատարվում է Ղազախստանում, այդ երկրի ներքին գործն է, Չինաստանը հույս ունի, որ իրավիճակը կկայունանա որքան հնարավոր է շուտ, և կարգուկանոնը կվերականգնվի»։
Իսկ ահա Ռուսաստանը տեղի ունեցողը դիտարկում է որպես Ղազախստանի անվտանգությունն ու ամբողջականություն խաթարելու՝ դրսից հրահրված փորձ։
«Բարեկամ պետությունում տեղի ունեցող վերջին իրադարձությունները դիտարկում ենք որպես բռնի ճանապարհով, նախապես մարզված և կազմակերպված զինված խմբերի օգտագործմամբ, երկրի անվտանգությունն ու ամբողջականությունը խաթարելու փորձ», - նշված է Ռուսաստանի ԱԳՆ հայտարարության մեջ։
ԱՄՆ պետքարտուղարությունը դեռևս հավասարապես զգուշավոր կոչեր է ուղղում երկու կողմերին։ «Միացյալ Նահանգները ուշադիր հետևում է Ղազախստանում առկա իրավիճակին, որը մեր արժեքավոր գործընկերն է։ Մենք դատապարտում ենք բռնության դեպքերը և մասնավոր սեփականությանը վնաս հասցնելն ու կոչ ենք անում բոլոր ղազախներին հարգել և պաշտպանել սահմանադրական ինստիտուտները, մարդու իրավունքները և մամուլի ազատությունը, այդ թվում ինտերնետին հասանելիության վերականգնումը։ Մենք կոչ ենք անում բոլոր կողմերին արտակարգ իրավիճակի խաղաղ լուծում գտնել»,- ասված է հայտարարությունում։
ԵՄ-ն էլ զսպվածության և ստեղծված իրավիճակից խաղաղ ելքի որոնումների կոչեր է արել՝ հայտարարելով, որ պատրաստ է աջակցել կողմերի միջև երկխոսությանը։ Անդրադառնալով ՀԱՊԿ զորախումբ Ղազախստան ուղարկելու հանգամանքին՝ ԵՄ-ից Ռուսաստանին կոչ են արել հարգել այդ երկրի ինքնիշխանությունն ու անկախությունը։
