Խոսք ընթերցողի

Քառորդ դար առաջ ճարտարապետության դոկտոր-պրոֆեսոր Գառնիկ Շախկյանի հեղինակած ,,Կայծոն-Շնող,,հայրենագիտարանում զետեղված.,,…Ամեն գառնան Արցախի դաշտերն ու լեռնալանջերը ծածկվում են երփներանգ ծաղիկների թավիշով:Վերջին տարիներին դրա մեջ շատ էին սև պուտերով բոսորագույն կակաչները:Ասում են որ դրանք զահված ազատամարտիկների արյան գույն են,որ փոխանցվել են հողին,, խոսքերն էին ժապավենի նման անցնում աջքերիս առջևով,երբ երկյուղված սկսել էի թերթել 44-օրյա պատերազմում անմահացած հայորդիների մասին,,Հայ ասպետ,,ԿԲՀ-ի նախաձեռնությամբ լույս աշխարհ եկած,,Կյանքից առավել,,գրքի երկրորդ հատորը՝13-կամավորների և 43-զինվորականների հուշապատկերներով: Գրքում վերնագրեր են դարձել մեր հերոսացած զավակների խոսքերը: Գրքի շապիքին Հայոց եռագույնը վեր պարզած զինվորի ոտքերը շոշափելիս եմ տեսնում կակաչները ու շշուկով արտասանում եմ.,,Թող գարունները գան  ու չգնան,,:Գան հաղթանակի գարուններ ու արժևորեն մեր հերոսացած զավակների արյան գինը:Դժվար է բառերով նկարագրել ձեռքիս գիրքը,դա նույնն է թե ամբողջ խորությամբ ընկալել մեր հերոսածին մայրերի,առավել ևս տպագրության նախաձեռնության հեղինակ մեծարգո Կարին Տոնոյանի հոգու անդառալի ճաքը:

Որպես ընթերցող շնորհակալ եմ նաև գրքի խմբագիր Լուսինե Զաքարյանին և տպագրությանն աջակցած Տիգրան Բունյաթյանին հերոսացած մեր զավակների այս հոգևոր և անձեռակերտ հուշաևձանը մեզ նվիրելու համար:Երբ գիրքը վերցնում էի Ալավերդու Հովհաննես Թումանյանի անվան գրադարանի աշխատակցուհի տիկին Հերմինեի ձեռքից /այն ծաղկապատ՝ այդ թվում նաև կակաչներով տոպրակի մեջ էր /նրա աչքերում ես ատասուքներ տեսա ու Հայրենիքին իր կյանքից առավելը տված հայուհու հպարտություն:

…Ամեն անգամ Ալավերդում նորոգվող ճանապարհներով անցնելիս ինձ թվում է թե շինարարությունը երկնքից ղեկավարում է նրա որդին՝ Մարտական ծառայության  մեդալակիր Արման Ղուլյանը ով ասել է,,Գնամ սըվորիմ, գամ էս Ալավերդու ճամփեքը սարքեմ,էս ինչ ա սաղ քանդված ա,,:

Հիմա ես նաև այլ կերպ եմ ընկալում իմ ընկերոջ՝ Վարուժան Վարդումյանի խոսուն նկարները, քանզի տեսել եմ արդեն Արման Ղուլյանի հիշատակին ծննդավար Օձունում կառուցված մատուռում նրա անվարձահատույց և հոգեթափանց նկարազարդումները: Հաղպատցի Ռազմիկ Թանդիլյանի հրամանատարից նվեր ստացած փայտե խաչով վզնոցը կորել էր ռազմի դաշտում:Նրա հուշաքարի մոտ ծնողները գտան այդ փայտե խաչը:Հավանաբար ծառայակից ընկերներից մեկը գտել ու վերադարձրել էր այն, քանզի իր ծառայակիցների մասին Ռազմիկը ասում էր,,Ըստեղ սաղ մենք ենք,,:Վրաստանին սահմանակաից Ջիլիզա փոքր գյուղում էր ծնվել զինվոր, նկարիչ Գոռ Հակոբյանը, ով ինքն իրեն պարտավորեցրել էր ,,Իմ Ջիլիզան պիտի հայտնի դարձնեմ աշխարհին,,:Չհասցրեց:Ինչեր չհասցին ճանաչված բանաստեղծ Խաչիկ Մանուկյանի որդին ՝կամավորական Վաչագանը /ով չտեսավ իր բանաստեղծությունների ժողավածուն/և երաժշտագետներ Դավիթ և Արմինե Ամալյանների առաջնեկը՝ Վարդանը:Գրեցի Վարդան,  միանգամից տեղափոխվեցի եռաբլուր ու Ամալյան հոր աչքերում արցունքների կողքին նույն հպարտությունը տեսա ու նրա հոգեխռով,բայց խրոխտ ու ոգեկոչող ձայնը լսեցի:Ձայն որ նման էր ապրեցնող երկխոսության:Ամենաքար սիրտն անգամ առավել քան խոցելի կդառնար երբ հանդիպեր հայոց սուրբ այբուբենի տառերով հայոց պատմությանը դաջված,,Ջոկատի 17 մարտիկներ անմահացան,այդ թվում երկվորյակ եղբայրներ՝Ռուբեն և Արմեն Շահինյանները:

Աստված էլ զորու չէր եղբայրներին բաժանել,, դաժանությունը /այլ բառ չգտա/:Ուզում եմ անպայման փարատել ընթերցողի կասկածները ու իրավունքը կողմնալկալության մեջ ինձ մեղադրելու ալավերդցիների ու ինձ հոգեհարազատ մշակույթային գործիչների որդիներին առաջինը հիշատակելու համար:Հարգելի ընթերցող ինձ համար բոլորը հավասար են, բոլորն էլ հերոսացած անմահներ են, բոլորի մայրերն էլ հերոսածին են,հայրերը հայրենասիրության անփոխարինելի փարոսներ են որ լուսարձակում են գիշեր ցերեկ:Կարդացի գիրքը տող առ տող, կարդացի բառ առ բառ,շատ հոդվածներ կարդացի կրկնակի և եռակի անգամ,զգում եմ որ այս գիրքը բացելու առիթներ դեռ շատ եմ ունենալու:Մի կարևոր համգամանք էլ եմ ուզում բարձրաձայնել ընդգծելով, որ կողմնակալ չեն եղել նաև գիրքը խմբագրողները,բոլոր հերոսներին հատկացված ծավալները գրեթե նույն են:Այս գիրքը գրելով հեղինակները ոչ են ասել պատերազմին,պատերազմ բառը ասես արյունով է գրված:Մեր անմահացած հերոսները ատելով պատերազմը մեզ արգելում են գնալ մուրացող խաղաղության:

Նրանք ուզում են թողնել արժանապատիվ հայրենիք ու պատվիրում, որ սիրենք հայրենիքը կյանքից առավել, ակնկալում են պատշաճ վերաբերոմունք իրենց ողբացող ծնողների նկատմամբ:Դա բոլորիս պարտքն է, նաև իշխող ուժի և բոլոր տիպի օրինապահների պարտքը:

Վաղարշակ Ղորխմազյան