Տարատեսակ սննդակարգերն ու դիետաները, սահմանափակումները, ուժասպառ անող մարզումները ոչ միշտ արդյունք  ապահովող միջոցների մի մասն են միայն: Արդյունքի բացակայությունը  երբեմն դառնում է  դեմոտիվացնող գործոն՝ թույլ չտալով վերլուծել նախկինում թույլ տրված սխալները և հասկանալ, թե ինչու իրականում չստացվեց նիհարել: Միգուցե գենետիկական գործոն կա՞: Կամ գուցե նյութափոխանակությո՞ւնն է դանդաղել: Ամեն բան պարզ կլինի, եթե պարզեք, թե որոնք են իրական պատճառները, որոնք խանգարում են նիհարելուն: 

Ինչո՞ւ է քաշն ավելանում

Ի ծնե առկա գործոնները, յուրահատկությունները էական նշանակություն չունեն նիհարելիս կամ գիրանալիս: Շատերիս թվում է, որ մարմնի կառուցվածքը և քաշը մեծամասամբ ժառանգական գործոնով և արագ կամ դանդաղ նյութափոխանակությամբ են պայմանավորված: Ֆիթնեսի մարզիչ, սնուցման և ֆիզիկական դաստիարակության խորհրդատու Ալիսա Բալաբենկոն հակառակն է պնդում: «Ի ծնե առկա առանձնահատկությունները, եթե դրանք հազվադեպ հանդիպող գենետիկ հիվանդություններ չեն, էական նշանակություն չունեն նիհարելու կամ գիրանալու հարցում»,- ասում է նա: 

Որպեսզի մարմնի զանգվածն ավելանա, պետք է ավելի շատ էներգիա ստանաք, քան ծախսում եք: Այլ կերպ ասած՝ մարդը քաշ է հավաքում, երբ ուտում է ավելի շատ, քան իրեն անհրաժեշտ է օրգանիզմի պահանջմունքները բավարարելու համար: Շարունակական կերպով շատ ուտելը հանգեցնում է նրան, որ ավելցուկային էներգիան ճարպի տեսքով կուտակվում է օրգանիզմում, իսկ մարմնի զանգվածն էլ ավելանում է: 

Նկատե՞լ եք, որ ավելի հեշտ եք քաշ հավաքում, բայց շատ ավելի դժվար քաշ կորցնում: Օրգանիզմն ավելի ուժգին է դիմակայում է նիհարելուն, քան գիրանալուն: Դա էվոլյուցիայով պայմանավորված երևույթ է: Պատճառն այն է, որ հազարամյակներ շարունակ մարդկությունը բախվել է սովահարության խնդրին, իսկ ճարպի լրացուցիչ պաշարները նման պարագայում միայն մեծացրել են դիմանալու և գոյատևելու շանսերը:  

Օրգանիզմը ճարպի տեսակարար կշռի նվազեցման դեմ պայքարի իր մեխանիզմն ունի: Եվ դա տեղի է ունենում ոչ թե նյութափոխանակության արագացման կամ դանդաղեցման միջոցով, ինչպես ընդունված է համարել: Այլ ուղեղն իր ազդակներով մեծացնում է ախորժակը, նվազեցնում շարժունությունը, ստեղծում պատրանք, որ սովորականից քիչ ենք կերել: 

«Այդ իսկ պատճառով դանդաղ նյութափոխանակությունը և գենետիկ առանձնահատկությունները մեր գեղանի կառուցվածքի կամ ավելորդ քաշի պատճառը չեն,- նշում է մասնագետը:- Մարմնի կառուցվածքը նախ և առաջ պայմանավորված է սովորություններով, որոնց հետևում ենք ամիսներ, տարիներ և անգամ տասնամյակներ շարունակ: «Քիչ եմ ուտում, բայց քաշ եմ հավաքում» արտահայտությունը պայմանավորված է նրանով, որ հակված ենք թերագնահատել մեր ընդունած սննդի կալորիականությունը»: 

Եթե ուսումնասիրեք սննդակարգի կալորիականությունը երկարաժամկետ կտրվածքով, կպարզվի, որ ավելի շատ էներգիա եք ստանում, քան պետք է, ինչն էլ հանգեցնում է քաշի ավելցուկի: Ստորև կդիտարկենք մի շարք պատճառներ, որոնք խանգարում են նիհարելուն: 

1.Հորմոնալ ֆոնի փոփոխություն

Ինսուլինի նկատմամբ զգայնության նվազումը հանգեցնում է էներգիայի քիչ օգտագործման: Հորմոնների և հորմոնանման նյութերի միջոցով ուղեղը վերլուծում է սննդարար նյութերի ստացման և ծախսի վերաբերյալ ինֆորմացիան և գործարկում է գործիքակազմը՝ ճարպի կայուն տոկոս ապահովելու համար: Պատահում է, որ ֆիզիոլոգիական փոփոխությունների հետևանքով նազվում է հորմոնների քանակը, որոնք կարգավորում են ախորժակը և մասնակցում փոխանակության ռեակցիաներին: 

Ինսուլինի նկատմամբ զգայնության իջեցումը հանգեցնում է էներգիայի ծախսի նվազեցման, քանի որ սպիտակուցների սինթեզը դանդաղում է: Այս խնդիրը կարող է առկա լինել ի ծնե՝ ժառանգականորեն, և կարող է ի հայտ գալ սխալ կենսակերպի և սննդակարգի հետևանքով: 

Կարևոր դեր ունի նաև լեպտին հորմոնը և դրա հանդեպ զգայնության նվազումը, որը ևս կարող է լինել ժառանգական կամ կյանքի ընթացքում ձեռք բերված: Այս խնդրի պարագայում խափանվում է ախորժակի կարգավորման մեխանիմզը, ինչի հետևանքով նիհարելու փորձերը դժվարանում են:

 Եթե կասկած ունեք, որ հորմոնալ խանգարումներ ունեք, ցանկալի է խորհրդակցել էնդոկրինոլոգի հետ:

2. Շատակերություն

Յուղոտ  և քաղցր սննդի առատությունը մեծացնում է շատ ուտելու հավանականությունը: Իրականում քաղցրի և յուղոտ սննդի հանդեպ հակումը պարզապես քմահաճույք  չէ: Նման սննդի հանդեպ սերը մեր նախնիներին օգնել է տարբերակել բարձր կալորիականությամբ սնունդը և նախապատվությունը տալ դրան: Այժմ ապրում ենք առատության աշխարհում և սովահարության ժամանակահատվածների հետ չենք առնչվում, երբ անհրաժեշտ են ճարպի պաշարները: Սակայն օրգանիզմը չի կարող այդքան արագ վերափոխվել, ինչ արագությամբ փոփոխվում է տնտեսական իրավիճակը: Արտադրողները, հաշվի առնելով սպառողների ճաշակը, մեծ քանակությամբ քաղցր և յուղային սնունդ են արտադրում: Դա իր հերթին մեծացնում է կայուն կերպով  շատակերության հավանականությունը:

 «Ձեր սննդակարգը պետք է բազմազան և բալանսավորված լինի,- ասում է մարզիչը:- Իսկ քաղցր և յուղոտ սնունդը պետք է սննդամթերքի հիմնական մասի 10 տոկոսը միայն կազմեն»:

3. Հիպոդինամիա

Շարժունության պակասը մեծացնում է քաշ հավաքելու ռիսկը: 

Աշխատանքի ավտոմատացումը և կյանքի հարմարավետության մեծացումը, հանրային և անձնական տրանսպորտը լուրջ գործոններ են սակավաշարժ կենսակերպի ձևավորման հարցում:  Շարժունության պակասը մեծացնում է քաշ հավաքելու ռիսկը, քանի որ այսպես նվազում է էներգիայի ծախսը, աստիճանաբար նվազում է մկանային զանգվածը, նվազում է զգայնությունն ինսուլինի նկատմամբ:  Դրան նպաստում է նաև պասիվ հանգիստը, օրինակ՝ երբ նախընտրում ենք հանգստանալ նստած կամ պառկած՝ վայելելով պաղպաղակը: Այս գործոնները նվազեցնում են կալորիաների ծախսը և հանգեցնում ճարպային շերտի առաջացման երկարաժամկետ առումով: 

Աշխատեք մեծացնել ֆիզիկական ակտիվությունը,  և  շարժվելու պատճառ գտեք, օրինակ՝ քայլելով անցեք  կարճ տարածությունը տաքսիով կամ հանրային տրանսպորտով երթևեկելու  փոխարեն, խանութ գնացեք, ոչ թե առաքում պատվիրեք, մարզվեք ֆիլմ դիտելու ընթացքում և այլն: 

4. Քնի ռեժիմի խանգարում

Շատակերության հավանականությունը մեծանում է, երբ մարդ քնում է 7 ժամից քիչ: Հարկավոր է պառկել քնելու 23:00-ից ոչ ուշ և քնել առնվազն 7-8 ժամ: Այս մասին գիտեն բոլորը, բայց քչերն են հետևում այս խորհրդին:  Սակայն այս կանոնը հատկապես պետք է կիրառել նիհարելիս, քանի որ կենսաբանական ժամացույցի աշխատանքից է կախված մի շարք ֆերմենտների ակտիվությունը, որոնք մասնակցում են նյութափոխանակությանը:

Բացի այդ, ուսումնասիրությունները վկայում են, որ 7 ժամից պակաս քնելու պարագայում շատակերության ռիսկը մեծանում է: Պատճառն այն է, որ արթմնի ժամանակի երկարելու պարագայում մարդը հավելյալ սնունդ է ընդունում քաղց չզգալու համար: 

Հետևաբար աշխատեք պահպանել քնի ռեժիմը և խուսափել սննդի լրացուցիչ ընդունումից, որի կարիքը բոլորովին չկա: 

5. Ոչ բալանսավորված սննդակարգ

Սննդակարգում ընդգրկեք բջջանյութով հարուստ մթերքներ: 

Սննդակարգում խաղցր և յուղային մթերքների առատության հետևանքով շատերը բավարար քանակությամբ բջջանյութ չեն ստանում: Բջջանյութի մանրաթելերը չեն յուրացվում, բայց սնունդ են աղեստամոքսային համակարգում ապրող մանրէների համար: Աղիքների միկրոֆլորան արտադրում է կենսաբանորեն ակտիվ նյութեր, որոնք մասնկացում են նյութափոխանակությանը և օգնում են կարգավորել ախորժակն ու հագեցվածության զգացումը:

Հետազոտությունները փաստում են, որ աղիքային  մանրէների պակասը և աղիքների միկրոֆլորայի վատացումը կարող է դառնալ աուտոիմուն հիվանդությունների զարգացման, ճարպակալման և 2-րդ տիպի շաքարախտի առաջացման պատճառ: Ցանկալի է սննդակարգուըմ ընդգրկել բջջանյութի բարձր պարունակությամբ  մթերքներ՝ պահպանելու աղիքների միկրոֆրոլայի առողջությունը:

6. Ընտանեկան ավանդույթները և սովորությունները

Շատերիս է ծանոթ իրավիճակը, երբ ուտում ենք պարզապես ընկերակցելու համար, չնայած քաղցած չենք: Ընդ որում, սննդի ընտրությունը նրանն է, ում ընկերակցում ենք: 

Կարևոր դեր ունեն սննդային սովորությունները, որոնք ձևավորվում են ընտանեկան սեղանի շուրջ. խրախուսել բուլկիով, ուտել, երբ տխուր ես, ուտել մինչև վերջ, չնայած դեռ կեսից հագեցել ես: Կարևոր է գիտակցված մոտեցում ցուցաբերել սնվելուն՝ փոփոխելու կամ բացառելու նման սովորությունները: 

«Եթե նիհարելու շատ տարբերակներ եք փորձել և փակուղային վիճակում եք, փորձեք կանգ առնել և վերլուծել Ձեր փորձը,- խորհուրդ է տալիս Ալիսա Բալաբենկոն:- Գուցե վերլուծելուց հետո նոր ծրագիր կազմեք, որը կդառնա առողջ ու գեղեցիկ մարմին ունենալու Ձեր հենակետը: Հիշեք, որ ցանկացած փոփոխություն ենթադրում է տևական աշխատանք, հոգատարություն և սեր ինքներդ Ձեր հանդեպ»:

Աղբյուրը՝ 7days.ru