Իմ համոզմունքն է, որ 44-օրյա պատերազմը սադրեց Նիկոլ Փաշինյանը 2019թ. օգոստոսի 5-ի հանրահավաքում հայտարարելով՝ «Արցախը Հայաստան է և վերջ» պահանջատիրական կարգախոսը (Ստեփանակերտ)։ Հաշված օրերի ընթացքում այս չափազանց վտանգավոր ու սադրիչ հայտարարությունը թուրք-ադրբեջանական տանդեմի շնորհիվ հայտնվեց միջազգային բոլոր կառույցների սեղաններին։ Հիշում եմ, թե ինչպես էր այդ օրերին Բրյուսելում ադրբեջանական դիվանագետներից մեկը բավականին փաստարկված և համոզիչ բացատրում, որ հակամարտության լուծումը իրենք տեսնում էին Մինսկի խմբի՝ Տարածքային անձռնմխելության և Ազգերի ինքնորոշման իրավունքի ու առանց ուժի կիրառման՝ միջազգայնորեն ընդունված սկզբունքների շրջանակներում։ Բայց Հայաստանի ղեկավարի այդ հայտարարությունը բացահայտեց, որ Արցախի հարցը Հայաստանի համար Ադրբեջանի նկատմամբ հողային պահանջ է և՝ վե՛րջ։ Թշնամին շահարկու՞մ էր հայտարարությունը... Իհարկե՛... Միայն հիմա՛րը չէր օգտվի այսպիսի նվեր-«հոխորտանքից»։ Անցած երեսուն տարիների ընթացքում մեր դիվանագիտությունը միջազգային հարթակներում արցախյան հակամարտության լուծումը իրապես դիտարկել է Տարածքային անձեռնմխելիության, Ազգերի ինքնորոշման իրավունքի ու ուժի բացառման համտեքստում։ Բայց պարզվեց, որ դիվանագիտության լեզուն չեն ընկալում միայն քայլարածները, այս դեպքում՝ ամենաքայլարածը...
Ընտրողներ չկորցնելու մարմանջով տառապող իշխանատենչ դիվահարի այս հայտարությունը միջազգային կառույցների, այդ թվում նաև Մինսկի խմբի մոտ լեգիտիմացրեց թշնամու կողմից ուժի կիրառումամբ հակամարտությունը լուծելու հարցը, ինչին, Կազանում 2011թ. հայտնի փաստաթուղթը ստորագրելուց հրաժարվելուց հետո, անթաքույց նախապատրաստվում էր թուրք-ադրբեջանական այլանսը։
Ադրբեջանի համար արցախյան հակամարտության հարցը գործնականում լուծված է վերջնականապես և միջազգային կառույցների ծափողջույնների ուղեկցությամբ նա այսօր տոնում է իր հաղթանակը։ Ալիևը Բրյուսելում նույնիսկ կարողացավ Շառլ Միշելին համոզել/պարտադրել, որ իրենց հանդիպմանը հաջորդող հայտարարության մեջ «Լեռնային Ղարաբաղ» եզրույթը տեղ չգտնի։ Միջազգային կառույցների ու դաշնակիցների նկատմամբ անվստահելի պահվածքի արդյունքում Հայաստանը դարձավ լուսանցքային, մեկուսացված ու երբեմնի գրավչությունը կորցրած և պարբերաբար դավաճանող անբարո կնոջ հոմանիշ։ Մեր դիվանագիտության բացառիկ տգիտության պատճառով ամբողջ աշխարհին գործնականում հանեցինք մեր դեմ կամ, առնվազն, վանեցինք մեզանից՝ դառնալով գերտերությունների ձեռքին անխնա օգտագործվող խաղալիք։ Տարածաշրջանում մեգապոլիսներն ամենօրյա ռեժիմով իրենց աշխարհաքաղաքական շահերն են պարտադրում, համադրում ու լուծում՝ ի հաշիվ Հայաստանի ու մեր պետականության։ Իսկ մենք չարությամբ, տգիտությամբ, իշխանատենչությամբ ու սրբապղծությամբ պրկված վիժվածքին մեր իսկ ձեռքերով մտցրել ենք մեր սեփական աչքն ու կուրորեն փորձում ենք դաշնակիցների շրջանում դավաճաններ փնտրել... Իմպոտենտին ու պարազիտոսին հատուկ պահվածք ու հոգեվիճակ...
Այսօր էլ դիվահարը թշնամու ստամոքսով ու որովայնով հյուսիսից և հարավից կուլ է տալիս Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը։ Կրկնում եմ՝ թշնամին իր համար վերջնականապես լուծել է Արցախի հարցը, ինչքան էլ մենք հրապարակներում վանկարկերք՝ Արցախը չի կարող լինել Ադրբեջանի կազմում։ Մեծ թուրանի ամբողջացման ծրագրին արդեն խանգարում է Հայաստանը, ում կոկորդից մերօրյա պետրոս գետադարձի ժանիքներով բռնել է թշնամին։
Ալիևը հոխորտում է, որ եթե Նիկոլ Փաշինյանը «խաթրով» չհանձնի Զանգեզուրի միջանցքը, ինչպես խոստացել է, ապա պատերազմի միջոցով կտիրանա միջանցքին։ Տառապանքի փորձով լուրջ մտահոգություն ունեմ, որ մի քանի հազար զինվոր գլխատելուց ու միջանցքը հանձնելուց հետո ԱԺ ամբոիոնից դահիճը նորից կարող է հայտարարել, որ այս նույն պատկերը կարող էինք ունենալ նաև առանց զոհերի, բայց այդ դեպքում իրեն կհայտարարեին դավաճան, ինչը կսպառնար իր իշխանությանը։
Կարծում եմ բնական հարց կառաջանա՝ ի՞նչ անել... Ինչպե՞ս կանգնեցնել պետության սրընթաց գահավիժումը... Հազարերորդ անգամ կրկնում եմ՝ ամեն գնով, առավել ևս, որ իշխանությունը զավթելուց, պահելուց ու մեր պետության գույությունը հարցականի տակ դնելուց ինքը ցույց է տվել այդ ճանապարհները։ Ոմանք սովորության համաձան հաշիվ կպահանջեն՝ բա սահմանադրական նորմե՞րը...
Հ.Գ. Հա՛, ի դեպ, հիշու՞մ եք, թե ժողովրդի վզին դրած ինչ աննախադեպ կեղծիքներով 95-ի այս օրը «ընդունվեց» Սահմանադրությունը...
...Ես հիշում եմ...
Ռուբեն Հակոբյանի ՖԲ գրառումը
