Ներկայումս մենք բոլորս միայն բիզնեսի ղեկավարներ, բուժաշխատողներ կամ հասարակ աշխատակիցներ չենք: Մենք բոլորս ցանկանում ենք պաշտպանել մեզ և մեր սիրելիներին կորոնավիրուսի վարակից:
Նյու Յորքի կենտրոնական կլինիկայի բժիշկ Դեյվ Փրեյսը, որը մեկ ամիս շարունակ առաջնագծում պայքարում է COVID-19-ի դեմ, ընդարձակ հարցազրույցի շրջանակներում շատ պարզ և հստակ պատմել է, թե ինչպես կարելի է 99% -ով նվազեցնել վարակի առաջացման ռիսկը և դադարեցնել վիրուսի տարածումը։ Գրում է www.0642.ua-ն։
«Մեր հիվանդանոցը ընդունում է Նյու Յորքում COVID-19-ով բոլոր վարակվածների մոտ 20%-ին։ Իմ հարցազրույցի նպատակը ոչ թե մարդկանց վախեցնելն է, այլ այս հիվանդության մասին այնպես պատմել, որպեսզի նվազեցնեմ մարդկանց վախը և վստահություն հաղորդեմ: Հարցազրույցիս ընթացքում հնարավոր է մի փոքր էմոցիոնալ լինեմ, բայց դա ոչ թե այն պատճառով, որ վախենում եմ, այլ ճիշտ հակառակը՝ վերջերս դադարել եմ վախենալ», - խոստովանել է բժիշկը:
«Մեր հիվանդանոցում իրականացվում են տարբեր վիրահատություններ, այդ թվում` սրտի վիրահատություն, օրգանների փոխպատվաստում: Սակայն այժմ գրեթե 100%-ով մենք բոլորս զբաղված ենք COVID -19-ով հիվանդների բուժումով: Ես ինքս ամբողջ օրը աշխատում եմ միայն կորոնավիրուսով վարակված հիվանդների հետ: Յուրաքանչյուր օր վիրուսի մասին նոր բան ենք իմանում և օրեցօր ավելի շատ գիտենք, թե ինչպես է այն իրեն դրսևորում: Այս վիրուսի եզակիությունը կայանում է նրանում, որ այն ծանոթ չէ մարդու օրգանիզմին: Հաստատ գիտենք, որ COVID-19-ով բոլոր հիվանդներից շատերն ունեն տարբեր աստիճանի ինտենսիվության երեք ախտանիշ՝ տենդ, հազ և կոկորդի ցավ: Հիվանդությունը կարող է տևել 5-6 մինչև 14 օր», - ընդգծել է Փրեյսը:
Ինչպե՞ս են COVID-19-ով վարակվում:
Կորոնավիրուսով վարակվելու գլխավոր պատճառը վարակված մարդու կամ ինկուբացիոն շրջանում գտնվողների հետ երկարատև շփումն է: Վարակումների գրեթե 99.9% -ը տեղի է ունենում ձեռքերի և վարակված մակերեսի հետ ֆիզիկական շփման արդյունքում, այնուհետև դեմքին՝ աչքերին, քթին կամ բերանին ձեռքերի հպման արդյունքում։ Կարծիք կա, որ վիրուսը կարող է նաև օդի միջոցով փոխանցվել, սակայն այս պահի դրությամբ դիտարկումները ցույց են տալիս, որ այդ եղանակով վիրուսով կարելի է վարակվել միայն այն դեպքում, երբ վարակված անձի հետ երկար ժամանակ՝ 15-30 րոպեի ընթացքում, մոտ հեռավորության վրա եք գտնվել։ Այնուամենայնիվ, ևս մեկ անգամ կրկնում եմ՝ վարակների ճնշող մեծամասնությունը տեղի է ունենում հենց ֆիզիկական շփման և հետագայում դեմքին դիպչելու միջոցով: Սա շատ կարևոր պահ է: Եվ դա իսկապես շատ հուսադրող է: Ինչո՞ւ։ «Որովհետև մենք հաստատ գիտենք այն ճանապարհը, որով վիրուսը ներթափանցում է մեր օրգանիզմ»: Յուրաքանչյուր օր մեծ թվով կորոնավիրուսով վարակվածների հետ հիվանդանոցում գտնվելով՝ այժմ վստահ եմ, որ չեմ հիվանդանա, քանի որ գիտեմ հաջորդականությունների այս շղթան և հենց այդ պատճառով գիտեմ ինչպես վարվել:
Ահա թե ինչ է հարկավոր անել՝ չվարակվելու համար
1. Գլխավորը`մշտապես հետևելն է, թե որտեղ են գտնվում ձեր ձեռքերը այս պահին և արդյոք դրանք մաքուր են: Անհրաժեշտ է անընդհատ սանիտայզեր (ալկոգել) օգտագործել: Վերելակ մտնելուց և կոճակ սեղմելուց հետո անմիջապես սանիտայզեր (ալկոգել) օգտագործեք: Դուռ բացելուց անմիջապես հետո ևս սանիտայզեր օգտագործեք : Եթե ալկոգել չունեք, ապա այդ բոլոր գործողությունները կարելի է արմունկով անել: Յուրաքանչյուր անգամ, երբ դիպչում ենք այնպիսի մակերեսի, որը կարող էին այլ մարդիկ շոշափել, անմիջապես ախտահանում կամ լվանում ենք ձեռքերը:
2. Երկրորդ ամենակարևոր քայլը՝ ձեռքերով դեմքին չդիպչելն է և անհրաժեշտ է դա գիտակցաբար վերահսկել: Մենք անընդհատ դիպչում ենք մեր դեմքին ՝ նույնիսկ չնկատելով դա: Ըստ վիճակագրության՝ մարդը օրվա ընթացքում մոտ 90 անգամ անգիտակցաբար դիպչում է իր դեմքին: Եթե ձեռքով ողջունել եք ինչ-որ մեկին՝ չիմանալով, որ այդ մարդը հիվանդ է COVID-19-ով, և հետո դիպչել եք դեմքին, ապա դա նշանակում է, որ դուք նույնպես հիվանդանալու եք:
Հարց է առաջանում, թե ինչպես կարելի է անդադար ուշադիր լինել և չմոռանալ, որ չի կարելի դեմքին դիպչել։ Տարբերակներից մեկը դիմակ կրելն է: Այնպես չէ, որ այն կպաշտպանի ձեզ վարակվելուց (քանի որ շատ դեպքերում անհնար է վարակվել օդով), ուղղակի այն կսովորեցնի դեմքին չդիպչել: Ավելին, դա կարող է լինել ցանկացած դիմակ (դուք կարող եք անգամ պարզապես գլխաշոր կապել ձեր դեմքին)։ Երբ դեմքին եք կրում, պարզապես դադարում եք դիպչել ձեր դեմքին: Հետեւաբար, պարզ խորհուրդ՝ տանից դուրս գալիս պարտադիր դիմակ կրեք:
Այս երկու կետերը՝ ձեռքերը մաքուր պահելը և դեմքին չդիպչելը, պաշտպանության աներևակայելի հզոր միջոցներ են: Դրանք արդյունավետ կլինեն 99.9% - դեպքերում: Իհարկե, կա հիվանդների 0.01%, որոնք ինչ-որ տարօրինակ ձևով են վարակվել, և մենք երբեք չենք իմանա, թե ինչպես է դա տեղի ունեցել, բայց ձեզ համար բավարար է հետևել այս երկու կետերին՝ ձեզ և ձեր սիրելիներին պաշտպանելու համար:
3. Ձեզ ռեսպիրատոր անհրաժեշտ չէ: Հոսպիտալում ես հիվանդի հետ սենյակում գտնվելիս եմ միայն ռեսպիրատոր կրում, երբ իրականացնում ենք հատուկ պրոցեդուրաներ, որոնց արդյունքում հիվանդը հազում է, որպեսզի շնչուղիները մաքրվեն լորձի ավելցուկից: Այլ ժամանակ ես սովորական դիմակ եմ կրում: Հոնկոնգում և Սինգապուրում այդ կանոնների պահպանումը (հիվանդների հետ նորմալ փոխհարաբերությունների ընթացքում վիրաբուժական դիմակ հագնելը և միայն հատուկ պրոցեդուրաների ընթացքում, ինչպես օրինակ շնչուղիների դրենաժն է, ռեսպիրատոր կրելը), չի հանգեցրել բուժանձնակազմի շրջանում անգամ հիվանդության մեկ դեպքի: Այո, Նյու Յորքի կլինիկաների բուժանձնակազմի անդամներից ոմանք վարակվել են, բայց նրանք այն մարդիկ են, ովքեր հիվանդների հետ շփում են ունեցել պաշտպանիչ միջոցների բացակայության ընթացքում: Օրինակ ՝ 3 շաբաթ առաջ, երբ շատերը տեղյակ չէին, որ շատերի մոտ վիրուսն ինկուբացիոն շրջանում է։ Թերապևտները ավելի քան 15 րոպե շփվել են հիվանդների հետ, քթանցքերից քսուք վերցրել և այլն: Այժմ մեր հիվանդանոցում բուժանձնակազմի շրջանում վարակման ոչ մի դեպք չի հայտնաբերվել: Առօրյա պայմաններում`փողոցում, խանութում, ռեսպիրատորների կարիք չկա:
4. Հաջորդ կարևոր կետը՝ սոցիալական տարածությունն է: Պահպանեք միմյանցից 1,5-2 մետր հեռավորություն: Դա այնքան էլ դժվար չէ և շատ չի փոխում մեր կյանքը: Պետք է հետևել մի շատ պարզ, բայց միևնույն ժամանակ ծայրաստիճան արդյունավետ կանոնի: Դեղատուն կամ խանութ գնալիս պետք չէ կանգնել հերթի մեջ ձեր առջևում կանգնած մարդու թիկունքում։ Կանգնեք նրանից մի քանի քայլ հեռավորության վրա:
Մի վախեցեք շրջակա աշխարհից
Եթե հասկանում և ընդունում եք այս պարզ չորս կանոնները, վախն անհետանում է: Մի վախեցեք արտաքին աշխարհից, մի վախեցեք ձեր հարևանից: Ինձ թվում է, որ այս չորս կանոնների իմացությունն ազատության զգացում է տալիս: Ի վերջո, սարսափելի է, երբ մարդիկ, ովքեր մնում են խանութներում, փոստային բաժանմունքում և այլ վայրերում աշխատելու (ովքեր առավել ռիսկային խմբում են) ընկալվում են որպես թշնամիներ: Երբ հասկանում եք, որ վարակվելու միակ ճանապարհը դեմքին կեղտոտ ձեռքերով դիպչելն է կամ երբ երկար ժամանակ շատ մոտ հեռավորության վրա եք գտնվում վարակված մարդու հետ շփվելիս, դա վերացնում է անհարկի վախերը և հսկայական թեթևություն է փոխանցում: Մարդիկ, ովքեր աշխատում են խանութներում կամ ձեր տուն սնունդ կամ փաթեթներ են առաքում, ոչ թե թշնամիներ են, այլ հերոսներ:
Ի՞նչ անել, եթե հիվանդացել եք:
Եթե տենդ ունեք, մեկուսացեք ընտանիքի մյուս անդամներից: Ընտանիքի բոլոր անդամները տան պայմաններում ևս պետք է սկսեն հետևել նույն չորս կանոններին: Հնարավորության դեպքում հիվանդին մեկուսացրեք առանձին սենյակում: Եթե հիվանդը օրինակ ուտելու նպատակով պետք է լքի իր սենյակը, ապա նախ պետք է ձեռքերը լվանա, ապա դիմակ դնի։ Այնուհետև, ուտելուց հետո, նրա շոշափած բոլոր մակերեսները պետք է ախտահանվեն: Կարևորը երկարաժամկետ շփումից խուսափելն է: Այնպես որ, մի վախեցեք նույն բնակարանում հիվանդ հարազատի հետ գտնվելուց, պարզապես հետևեք այս պարզ խորհուրդներին: Միայն երկու դեպքում կարելի է բացառություն անել։ Եթե ձեր ընտանիքում առավել ռիսկային խմբում գտնվող անձինք կան, օրինակ՝ տարեց մարդ կամ մեկը, ով վերջերս է քիմիաթերապիայի ենթարկվել, ավելի ցանկալի է նրան մեկ այլ տարածքում մեկուսացնել, որպեսզի բացառեք բոլոր հիվանդների հետ նրա հնարավոր շփումները: Իսկ եթե դա հնարավոր չէ, ապա անհրաժեշտ է ապահովել այս մարդու լիակատար մեկուսացումը հիվանդից:
Հիվանդների հաճախակի տրվող հարցերը
Ե ՞րբ է հարկավոր հիվանդանոց գնալ: Պատասխանը միանշանակ է, եթե դժվար եք շնչում:
Այլ դեպքերում, երբ օրինակ ջերմություն ունեք `ՈՉ
Կարծում եմ, որ կորոնավիրուսով եմ վարակվել՝ ՈՉ
Ես հանձնել եմ թեսթը, և կորոնավիրուսը հաստատված է՝ ՈՉ
Կոկորդի մշտական ցավեր ունեմ - ՈՉ։
Մեր հիվանդանոց դիմած շատ քաղաքացիների մենք պարզապես տուն ենք ուղարկում, քանի որ նրանք շնչառության հետ կապված խնդիրներ չունեն: Հաճախ 3-4 օր հետո նրանք ավելի լավ են զգում իրենց: Դժվարությամբ շնչող հիվանդներից շատերը հիվանդանոցում 5-7 օր մնալուց հետո նույնպես տուն են ուղարկվում: Այսինքն կորոնավիրուսով վարակված բոլոր հիվանդների միայն 10% -ը հոսպիտալացման կարիք ունի: Նրանցից միայն 1-3% -ը պետք է թոքերի արհեստական օդափոխման սարքի միացվի: Արհեստական օդափոխման կարիք ունեցողների ճնշող մեծամասնությունը 7-10 օրվա ընթացքում ապաքինվում է:
Եթե կորոնավիրուսի կասկած ունեմ, արդյոք պե՞տք է թեսթ հանձնեմ
Կարծում եմ, որ դա կախված է ձեր տարածաշրջանում թեստերի հասանելիությունից: Եթե ձեր տարածաշրջանում հասանելի են հսկայական քանակով մատչելի թեստեր, և յուրաքանչյուրը կարող է առանց հերթերի թեսթ հանձնել, ապա այո: Սակայն եթե թեստերի պակաս կա, ապա անհրաժեշտ է դրանք թողնել նրանց համար, ովքեր դժվարությամբ են շնչում, այսինքն ՝ նրանց, ովքեր պոտենցիալ հոսպիտալացման կարիք ունեն:
Կարո՞ղ եմ տանից դուրս գալ:
Այո, իհարկե: Սակայն խնդրում եմ պարզապես հետևեք վերը նշված կանոններին: Ախտահանեք ձեռքերը մակերեսների հետ շփումից հետո և դեմքին մի դիպչեք: Երբ քայլում եք քաղաքում մարդկանց երկու մետրից ավելի մոտ մի կանգնեք։ Սակայն ողջունեք: Ժպտացեք։ Պարզապես դրսում քայլելով՝ ոչ ոք ոչ որևէ մեկին չի վարակի: Միակ նախազգուշացումը՝ մի սկսեք անտեսել արտաքին աշխարհի հետ փոխգործակցության այս նոր եղանակը: Խնդիրն այն է, որ երբ մարդկանց ասում են, որ որոշակի բաներ կարելի է անել, մարդիկ հանգստանում են և անտեսում կանոնները: Չմոռանաք դիմակ կրել, որպեսզի չդիպչեք ձեր դեմքին։
Ախտահանման միջոցների մասին
COVID-19-ը մահանում է ցանկացած ախտահանող միջոցից; Դա նշանակում է, որ ախտահանման պայմաններում այն այնքան էլ երկարակյաց չէ: Ընդ որում՝ ախտահանող միջոցի մի փոքր կաթիլն անգամ բավարար է։
Արդյո՞ք պետք է խանութից բերված ապրանքներն ախտահանել:
Եթե դուք ապրում եք մի քաղաքում, որտեղ կորոնավիրուսով վարակված մարդիկ շատ են, ապա դա լավ գաղափար է: Եթե առաքումը կատարում է առաքիչը, ապա ցանկալի է նրան խնդրել, որ ապրանքը դռան մոտ թողնի: Այնուհետև հարկավոր է ձեռնոցներ դնել և ախտահանել փաթեթների մակերեսը, որոնք պետք է տանը մնան: Կարծում եմ, որ սա անվտանգության ողջամիտ մակարդակ է:
Արդյո՞ք պետք է անհապաղ լվանալ և ախտահանել փողոցում կրած հագուստը:
Ես՝ որպես բժիշկ, որը հիվանդանոցում հիվանդի հետ օրական 12 ժամ հիվանդասենյակում է գտնվում, իհարկե, հերթափոխից հետո լվանում եմ հագուստս, բայց նրանց համար, ովքեր պարզապես տանից դուրս են գալիս փողոց, կարիք չկա արտաքին հագուստը լվանալ:
Ի՞նչից է կախված ինկուբացիոն շրջանի տևողությունը:
Շփման տևողությունից: Օրինակ ՝ հիվանդանոցի ընդունարանում բուժանձնակազմի անդամներն առանց պաշտպանության կարող են երկու օր անց հիվանդանալ: Եթե մեղմ ախտանշաններ ունեցող անձի հետ կարճատև շփում է եղել, ինկուբացիոն ժամանակահատվածը կարող է տևել մինչև 14 օր: Քիչ դեպքեր են գրանցվել, երբ ինկուբացիոն ժամանակահատվածը ավելի երկար է տևել: Հետևաբար, եթե կասկած կա, որ շփում եք ունեցել հիվանդ մարդու հետ, սակայն երկու շաբաթ անց հիվանդությունը որևէ կերպ չի դրսևորվել, ամենայն հավանականությամբ, դուք վարակված չեք եղել:
Բոլոր տարիքային խմբերն էլ կարող են վարակվել
Բացարձակապես բոլոր տարիքային խմբերի անդամները, որոնք որևէ քրոնիկ հիվանդություն չունեն մեզ մոտ հիվանդանոց դիմել են և հոսպիտալացվել թոքերի արհեստական օդափոխման նպատակով։ Համաճարակի հենց սկզբում ապակողմնորոշիչ կարծիք կար, որ կորոնավիրուսով վարակվում են միայն տարեցները և քրոնիկ հիվանդություններ ունեցող մարդիկ (շաքարախտ կամ քաղցկեղ և այլն), սակայն դա այդպես չէ: Վերջին երեք շաբաթների ընթացքում ես աշխատում եմ միայն COVID-19 ունեցող հիվանդների հետ և տեսնում եմ, որ վարակվում են բոլոր տարիքային խմբերը: Ուղղակի տարեցների դեպքում ապաքինումը մի փոքր ավելի դժվար է։ Կան շատ 35 տարեկան հիվանդներ: Կան շատ երիտասարդներ, որոնք ծանր են տանում հիվանդությունը և հակառակը, կան տարեցներ, ովքեր արագորեն հաղթահարում են վարակը:
Դեղերի մասին
Մեր հիվանդանոցում մենք այլևս իբուպրոֆեն չենք օգտագործում: Եղել են մի շարք ուսումնասիրություններ, որոնք հաստատել են, որ իբուպրոֆենը վատթարանում է իրավիճակը: Հիվանդության դեպքում պարացետամոլ օգտագործեք:
Ի՞նչ կանխատեսումներ կարելի է անել այժմ:
Ամենայն հավանականությամբ, սոցիալական մեկուսացումը կտևի 3-ից 9 ամիս: Սա երկար ժամանակ է: Բայց բոլոր խոշոր քաղաքների փորձը, որոնք զգացել են համաճարակի ամենաուժեղ բռնկումները, հուշում է, որ առաջին բանը, որ պետք է արվի, կորոնավիրուսային բաշխման կորը հարթեցնելն է: Չփազանց կարևոր է դեպքերի քանակի նվազեցումը՝ հիվանդանոցներում գերծանրաբեռնվածությունից խուսափելու համար: Կարծում եմ, որ ինքնամեկուսացումը այն երևույթն է, որը դուք պարզապես պետք է ընդունեք որպես առաջիկա ամիսների համար գոյատևման միջոց: Այժմ, երբ տիրապետում եք վարքագծի կանոններին, խուճապի պատճառ չկա: Սա պարզապես միմյանց և արտաքին աշխարհի հետ շփվելու նոր միջոց է: Գլխավորը նոր կանոններին ընտելանալն է: Հենց կանոնները սովորություն դառնան, նոր նորմերն այլևս այդքան դժվար ու սարսարփելի չեն թվա:
