Թուրքիայում հիմա աղմկոտ ներքաղաքական իրարանցում է: Մաֆիոզ Սեդաթ Փեքերը, որ փախել է երկրից անցած տարվա սկզբին, YouTube-ով հոլովակներ է հրապարակում, որոնցում պատմում է քրեական աշխարհի հետ թուրքական վերնախավի կապերի մասին, նաև մեղադրում է Էրդողանի շրջապատի պաշտոնյաներին սպանությունների, թմրանյութերի առևտրի, կոռուպցիայի և այլ հացագործությունների համար: Թե ով է հեղինակություն-բլոգերի թիկունքում, պարզաբանում է РИА Новости-ն:
Մեծ աղմուկ
«Ստուգեք ինձ ստի դետեկտորով. եթե մեքենան ցույց տա, որ ստում եմ, կկտրեմ մատներս կամ ամբողջ դաստակս, խոստանում եմ»,- կրկնում է YouTube ալիքի յուրաքանչյուր հոլովակում թուրք մաֆիոզ Սեդաթ Փեքերը: Մի ամսվա ընթացքում նա դարձավ երկրի ամենաճանաչված ու քննարկվող մարդկանցից մեկը:
Առայժմ քրեական հեղինակությունը թողարկել է ութ տեսագրություն, բայց իր խոսքով՝ նկարահանել է տասներկուսը: Յուրաքանչյուրը միլիոնավոր դիտումներ ունի: Ութերորդը հինգ օրում ավելի քան 13 մլն դիտող ունեցավ: Թուրքիայի համար, որտեղ նախընտրում են հեռուստատեսությունը, սա մեծ թիվ է:
«Հոլովակները քննարկում են ամենուր: Գնում ես վարսավիրանոց, պոլիկլինիկա, սրճարան՝ խոսակցությունները միայն Փեքերի մասին են: Ընդդիմությունը հասարակական կարծիքի հարցում է անցկացրել, պարզվել է, որ թուրքերի զգալի մասը հավատում է մաֆիոզի խոսքին, ոչ թե կառավարության»,- պատմում է ստամբուլցի բժիշկ Քյուրշաթը:
Թուրքիայում 49-ամյա Սեդաթ Փեքերը հանրաաճանաչ է եղել նաև մինչև բլոգերությանը տրվելը: Նրան քանիցս դատել են սպանությունների և քրեական գործունեության համար կազմակերպված հանցագործությունների խմբի կազմում: Ընդհանուր հաշվով նա ճաղերի հետևում է անցկացրել 16 տարի: Հիմա, ըստ տարբեր տվյալների, թաքնվում է Դուբայում: Երկրից փախել է 2020-ի սկզբին հերթական քրեական գործից հետո: Նախ ապրել է Բալկաններում, հետո՝ Մարոկկոյում, այնուհետև տեղափոխվել է Արաբական Միավորված Էմիրություններ: Այնտեղ էլ բացել է YouTube ալիքը, որով տեղեկատվություն է սփռում իշխող Արդարության և զարգացման կուսակցության (ԱԶԿ) անդամների մասին:
Ինքը՝ Փեքերը, նշում է, որ քաղաքականություն չի խցկվում, իսկ «Պանդորայի արկղը բացել է արդարության զգացումից»: Ռեջեփ Էրդողանի օգնականներին մեղադրում է ամենայն մեղքերի մեջ՝ սպանությունների, կոռուպցիայի, թմրանյութերի առևտրի: Քրեական հեղինակությունը հատկապես անողոք է ներկայիս ՆԳՆ ղեկավար Սուլեյման Սոյլուի նկատմամբ, որին անվանում է ոչ այլ կերպ, քան խոշոր կոռուպցիոներ, «իսկական Սուլեյման», որ երազում է նախագահի աթոռի մասին:
Հնարավոր է, որ Փեքերը խոսում է վիրավորվածությունից: Մաֆիոզն ընդգծում է, որ հենց Սոյլուն է համոզել իրեն փախչել երկրից՝ զգուշացնելով հետաքննության մասին: Ընդ որում, նախարարը երաշխավորել է, որ որոշ ժամանակ անց հանգիստ կարող է վերադառնալ հայրենիք: Բայց ուրիշ բան է ստացվել. առավոտ կանուխ Փեքերի տուն, որտեղ գտնվել են նրա կինն ու երեք փոքր երեխաները, ներխուժել են զինված մարդիկ: Ոստիկաններից մեկը, ինչպես պնդում է բլոգերը, զենքը պահել է երեխայի վրա:
«Ես, հանգիստ նստած, գրքեր էի կարդում: Բայց ինձ անհանգստացրին: Եվ արթնացրին գազանին»,- բացատրում է Փեքերը համացանցում առաջին հոլովակի հայտնվելու պատճառները:
Ամենամեծ արձագանքն ունեցել է յոթերորդը: Այն թողարկվել է, երբ Կոլումբիայի պաշտպանության նախարարությունը բռնագրավել է Թուրքիա ուղարկվող 5 տոննա կոկաին: Փեքերը հայտնել է, որ թմրանյութերի շրջանառությամբ իր հայրենիքը երրորդ տեղում է աշխարհում, այդ բիզնեսով ակտիվ զբաղվում է Էրքան Յըլդըրըմը՝ նախկին վարչապետ Բինալի Յըլդըրըմի որդին: Վերջերս նա երկու անգամ թռավ Վենեսուելա: Նորաթուխ բլոգերը կոչ է անում ստուգել տեղեկատվությունը, պարզել, թե ինչու է նա հայտնվել Կարակասում և շենք վարձակալել նավահանգստում. «Հավանաբար մատակարարումը սկսվել է»: Նախկին վարչապետն արդարացել է, թե որդին Վենեսուելա է տարել մարդասիրական օգնություն՝ թեստեր և այլ բժշկական պիտույքներ: Սակայն Cumhuriyet թերթը, ուսումնասիրելով Էրքանի հարկային ապրանքագրերը, տեղեկացրել է, որ այնտեղ ո՛չ դիմակներ են եղել, ո՛չ կորոնավիրուսի թեստեր, ո՛չ ուրիշ պարագաներ:
Ձեռքներդ հեռու Էրդողանից
Բաժին է հասնում նաև Թուրքիայի ՆԳՆ նախկին ղեկավար Մեհմետ Աղարին՝ Փեքերի կարծիքով՝ «խորքային պետության գորշ կարդինալին»: Մաֆիոզը պատմել է, որ Աղարը խնդրել է իրեն սպանել կարևոր մարդու Կիպրոսում: Սեդաթը դա հանձնարարել է եղբորը՝ Աթիլլին, բայց վերջինս ձախողել է հանձնարարությունը: Սպանությունը մեկ ուրիշն է կատարել: Բացի այդ, բլոգերի խոսքով, ներքին գործերի նախկին նախարարը «նրանցից մեկն է, որոնք հանցակից են լրագրողների ձերբակալություններին ու սպանություններին»:
Էրդողանին Փեքերն անվանում է «ավագ եղբայր» և զգուշացնում է, որ երկրի ղեկավարին «կարող են պաշտոնանկ անել»: Նախագահին դեռ չի դիպչում, բայց չի շրջանցում նրա ընտանիքին: Առաջին հերթին՝ փեսա Բերաթ Ալբայրաքին՝ նախկին ֆինանսների նախարարին: Մաֆիոզը պնդում է, որ Թուրքիայում Ալբայրաքի և նրա եղբայր Սերհաթի ղեկավարությամբ գործում է հզոր «Հավալուսններ» խումբը, որն ազդում է երկրի քաղաքական գործընթացների վրա: Այդ խմբում նաև ֆունկցիոներներ և լրագրողներ են: Այդ խմբին, ի դեպ, մեղադրել է նաև նախկին վարչապետ Ահմեդ Դավութօղլուն, երբ Էրդողանը պաշտոնանկ արեց նրան: «Էրդողանի շուրջը պատ են ստեղծել, հնարավոր չէ այն անցնել և ձայնդ հասցնել նախագահին»,- ասել է վարչապետը պաշտոնից հեռանալիս:
Այն, որ Փեքերը խարանում է Սոյլուին և Ալբայրաքին, շատ հետաքրքիր է. նրանց համարում են ոխերիմ թշնամիներ և Էրդողանի աթոռի հավակնորդներ:
Անցած ամառ Սուլեյման Սոյլուի վարկանիշը կտրուկ բարձրացավ, թուրքերը հավանում էին նրա պայքարը կորոնավիրուսի համավարակի դեմ: Նա նույնիսկ երկրորդ տեղը գրավեց իշխող Արդարության և զարգացման կուսակցությունում՝ Էրդողանից հետ մնալով ընդամենը մի քանի տոկոսով: Այժմ երբեմնի փառքից հետք անգամ չի մնացել. Սեդաթ Փեքերի հոլովակներից հետո Թուրքիայի ներքին գործերի նախարարին քաղաքական դիակ են համարում:
Էրդողանն այնուամենայնիվ պաշտպանում է նրան. «Այն երկրից, որում լկտիաբար գործում էին այսպես կոչված կնքահայրեր, մենք Թուրքիան դարձրինք պետություն, որտեղ բոլոր հարցերը լուծվում են միայն օրինական ճանապարհով: Մենք եղել ենք և լինելու ենք ներքին գործերի նախարարի կողքին հանցագործների և ահաբեկչական կազմակերպությունների դեմ պայքարում»: Այս հաղորդումը պետության ղեկավարի առաջին արձագանքն է տեղի ունեցողին: Սակայն շատերն են հանրապետությունում նախկինի պես համոզված, որ Սոյլուի պաշտոնաթողությունը ժամանակի հարց է:
Ում է ձեռնտու
Երբ Փեքերը հրապարակեց յոթերորդ հոլովակը, թուրքական իշխանությունները ձերբակալեցին նրա եղբայր Աթիլլին. թիկնապահ Յունուս Օլքայի հետ բռնեցին երկրի հարավարևմտյան Մուղլա գավառում: Ոստիկանությունը խուզարկեց Փեքերի տունը և մեքենան, բռնագրավեց չգրանցված ատրճանակը և երկու տուփ փամփուշտ: Բայց մաֆիոզը չդադարեցրեց թուրքական իշխանությունների քննադատությունը:
«Նա բացում է թուրքերի աչքերը շուրջը տիրող իրականության վրա: Այսինքն՝ դու կռահում ես, որ նման մի բան կարող է տեղի ունենալ, բայց այստեղ քեզ որոշակի փաստեր ու սխեմաներ են ներկայացնում, մանրամասն պատմում են, թե ինչպես են ամեն ինչ գլուխ բերում»,- ասում է Անկարայի բնակիչ Սերքանը: Նրա խոսքով՝ երկրում շատերն են կարծում, որ Փեքերի հարձակումները Սոյլուի դեմ ակնհայտ ձեռնտու են Էրդողանին: Դա ձեռնտու է նաև նրա փեսա Ալբայրաքին, քանի որ դրսից վարկաբեկված ՆԳՆ նախարարին ավելի հեշտ է աթոռից գցել: Եթե նախագահը հենց այնպես ազատեր նրան, Սոյլուն կմեծացներ վարկանիշը և կապավիներ բնակչության աջակցությանը:
Կառավարամետ պարբերականները, օրինակ՝ Daily Sabah-ը, պնդում են, որ ընդդիմադիր քաղաքական գործիչները Փեքերի հետ գործում են ի նպաստ ԱՄՆ-ի շահերի, և ներկայիս գրոհը ՆԳՆ ղեկավարի վրա ծրագրել է Արևմուտքը:
Թե ով է մաֆիոզի հետևում, առայժմ անհայտ է: Նրա հաշվին միլիարդներ կան, ենթակայության տակ՝ հարյուր մարդ: Բայց խայտառակությունն արդեն վնասել է Արդարության և զարգացման կուսակցությանը: Ըստ հասարակական կարծիքի ուսումնասիրության Metropoll թուրքական ինստիտուտի տվյալների՝ ԱԶԿ-ի վարկանիշն այժմ 27 տոկոս է, այնինչ դեռ երեք ամիս առաջ հասնում էր 40-ի: Կարող է երերալ նաև Էրդողանի հեղինակությունը: Ի դեպ, բլոգերը խոստացել է իններորդ հոլովակը նվիրել թուրքական առաջնորդին:
Կսենյա Մելնիկովա
