Սուրբ Վալենտինի օրը կաթոլիկ եկեղեցու տոն է: Եվրոպայում XIII դարից սկսած, ԱՄՆ ում` 1777-ականներից, իսկ Ռուսաստանում` 1990-ականներից այն նշվում է փետրվարի 14-ին: Հայաստանում այդ օրը տոնում են վերջին տասնամյակում, սակայն Հայ առաքելական եկեղեցու ջանքերով վերջին տարիներին արմատավորվում և համատարած է դառնում Սուրբ Սարգսի տոնը:
Սուրբ Վալենտինն ապրել է III դարում, Հռոմեական կայսրությունում: Այդ ազատամիտ ճգնավոր եպիսկոպոսը համոզված էր, որ սերն ամենակարևորն է մարդու համար, և պատրաստ էր իր կյանքն ու հոգևոր դասը վտանգելով` կատարել գաղտնի պսակադրություններ: Սակայն կաթոլիկ եկեղեցու սուր աչքից դա չի վրիպում, և մի օր նրա գործունեությունը բացահայտվում է: Եպիսկոպոսին մահապատժի են ենթարկում, իսկ հետագայում նույն եկեղեցին նրան սրբերի շարքն է դասում:
Աղբյուրները վկայում են, որ Վալենտինի բանտարկությունը և սպանությունը պայմանավորված էր հատկապես այն հանգամանքով, որ հռոմեացի կայսրը չէր թույլատրում իր լեգեոնների զինվորներին ամուսնանալ, իսկ Վալենտինը գաղտնի ամուսնացնում էր սիրահարներին: Նրա կախաղանի օրը` փետրվարի 14-ը, համընկնում է հռոմեական տոնի` սիրո աստվածուհի Յունոնայի օրվա հետ, և այդ օրվանից մարդիկ փետրվարի 14-ը հիշում են որպես Սուրբ Վալենտինի կամ սիրահարների օր:
Եվրոպայում և Ամերիկայում Վալենտինի տոնի կապակցությամբ հունվար-փետրվար ամիսներին աշխուժանում է մանրածախ առևտուրը` ապահովելով կոնֆետների, զարդերի, ոսկյա իրերի վաճառքի ծավալների աճ: Օրինակ` անցյալ տարի, միջին վիճակագրական տվյալներով, սովորական ամերիկացին Սուրբ Վալենտինի օրվա առթիվ ծախսել է մոտ 115 դոլար, 2010-ին այդ ցուցանիշը կազմել է 103 դոլար:
Հայաստանում այդ օրերին աշխուժանում է հատկապես ծաղկի բիզնեսը: Գները զգալիորեն բարձրանում են, սակայն պահանջարկը դրանից չի նվազում: Հայաստանում որոշ քահանաներ համոզված են, որ Սուրբ Վալենտինի օրը նշելու ավանդույթը չի վերանում, քանի որ բիզնեսի ոլորտի ներկայացուցիչներն ամեն ինչ անում են դա պահելու համար: Իսկ, օրինակ, Ուզբեկստանն այս տարի չեղյալ է հայտարարել բոլոր համերգներն ու միջոցառումները, որոնք նախատեսված էին Սուրբ Վալենտինի օրվա կապակցությամբ: Ուզբեկ կատարողներին սիրահարների օրվա համերգներին մասնակցելու բանավոր արգելք է տրվել:
Սիրահարների այգում կատարած փոքրիկ հարցախույզից պարզ դարձավ, որ շատ հայ պատանիներ ու երիտասարդներ նախընտրում են նշել հենց Սուրբ Սարգսի տոնը: «Մեր տանն ավանդույթ է Սուրբ Սարգսի տոնը նշելը,- ասաց 22-ամյա Ալինան,- իսկ Վալենտինը հայկական տոն չէ, ինչու՞ պետք է նշենք, մանավանդ որ նման տոն ունենք: Այդ օրն անպայման կգնանք եկեղեցի, օրհնված բլիթներ կբերենք, ընկերներով կնշենք»:
Ավագ դպրոցի աշակերտուհի, 15-ամյա Թամարան ևս ասում է, որ իր համար հայկական տոները, այդ թվում նաև Սուրբ Սարգսի տոնը, շատ ավելի հոգեհարազատ են: Ասում է, որ իրենք դպրոցում Սուրբ Սարգսի տոնին աղի բլիթներ են պատրաստում և բաժանում 8-րդ դասարանից բարձր աշակերտներին: Նա հավատում է աղի բլիթ ուտելու օրը տեսած երազին: «Ես նոր դպրոց եմ տեղափոխվել և այնտեղ պատահաբար հանդիպել եմ այն տղային, որին անցյալ տարի աղի բլիթի երազի ժամանակ տեսել էի,- պատմեց նա:- Իհարկե, այն ժամանակ նա ինձ համար անծանոթ էր, և տեսնելով շատ զարմացա»:
Մի քանի սիրահար զույգեր էլ ասացին, որ իրենց համար հոգեհարազատ է Վալենտինի տոնը: Մի երիտասարդի կարծիքով` Սուրբ Սարգիսը դեռևս նոր է և չի հասցրել «մոդայիկ դառնալ»: Մեկ ուրիշ սիրահար զույգ էլ այդ կարծիքին էր. Սուրբ Սարգիսը դեռևս լուրջ «մրցակից» չէ Սուրբ Վալենտինի տոնին: Մի քանիսն էլ նշեցին, որ օգտվելով առիթից` տոնելու են երկուսն էլ:
Սակայն փաստն այն է, որ տարեցտարի հայ երիտասարդների շրջանում ավելի ու ավելի մեծ տարածում է գտնում Սուրբ Սարգսի տոնը: Այդ օրը տեղի են ունենում մի շարք միջոցառումներ, սրճարաններն ու բարերը լեփ-լեցուն են լինում: Այս տարի ևս նախատեսված են տոնական միջոցառումներ: Ս. Սարգիս Զորավարի անունը կրող եկեղեցիներում մատուցվելու է պատարագ, որից հետո` երիտասարդների օրհնության կարգ: Այդ օրը Ս. Սարգիս անունը կրող եկեղեցիները բաց են լինելու մինչև երեկոյան ժամը 21.00-ը:
