Կարդացի ՀՀ առաջին նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի կարծիքը հայոց պատմության հայեցակարգի շուրջ տեղի ունեցող բանավեճի շուրջ։ Առաջին հայացքից թվում է, թե նա քննադատում է հայեցակարգը։
Կարդացի ևս մեկ անգամ։ Ուշադիր կարդալիս, հասկանալի է դառնում, որ նա մի կողմից խստորեն քննադատում է «խորհրդային տարիների գռեհիկ-մատերիալիստական պատմագիտությանը», նաև նույն խստությամբ քննադատում «Հայաստանի անկախությունից ի վեր փոխարինելու է գալիս ավելի գավառական, չափազանց վտանգավոր, հայդատական պատմագիտությունը»։
Հետաքրքրական է, որ քննատատելով խորհրդահայ պատմագիտությունը, Լևոն Տեր-Պետրոսյանը երկինք է բարձրացնում ոչ միայն Նիկողայոս Ադոնցին, Հակոբ Մանանդյանին, այլև բուն խորհրդահայ պատմաբաններ Սուրեն Երեմյանին և Գագիկ Սարգսյանին։
Անհասկանալի է, չէ՞ որ խորհրդային շրջանում, հենց այս հեղինակների հայեցակարգերով էին գրվել Հայ ժողովրդի պատմության ե՛ւ ակադեմիական, ե՛ւ դպրոցական դասագրքերը։
Հետաքրքրական է, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը հայոց պետականությունը համարում է 2500 տարեկան, այսինքն սկսյալ Երվանդունիների շրջանից, հետևաբար հայկական պետություն չհամարելով Արարատյան (Վանի) թագավորությունը:
Զարմանալի չէ, Տեր-Պետրոսյանի անսահման սերն ու հարգանքը Գագիկ Սարգսյանի և Սուրեն Երեմյանի նկատմամբ, ովքեր հայ ժողովրդին «բերում էին» Եվրոպայից և Արարատյան թագավորությունը համարում օտար Ուրարտու, դրանով իսկ թուրք-ադրբեջանական պատմաբանների նման, կեղծում հայոց պատմությունը։
Ի դեպ, հենց թուրք պատմաբանները, կեղծելով պատմությունը, Ուրարտուն համարելով թուրքական պետություն, հղում էին անում հայ պատմաբաններին։ Հավանաբար Լևոն Տեր-Պետրոսյանը տեղյակ չէ, որ Սուրեն Երեմյանը, ի պատիվ իրեն, վերանայեց իր հայացքները և հետագայում Ուրարտուն համարում էր հայկական պետություն։
Ինչ վերաբերում է «գավառական․․․հայդատական» պատմագիտությանը, ապա Լևոն Տեր-Պետրոսյանին հարկ է հիշեցնել, որ նա անկախ Հայաստանի առաջին նախագահն է եղել 1991-1998թթ․ և եթե անկախության շրջանի պատմագրությունը դարձել է այդպիսին, ապա, ո՞վ է պատասխանատու։
Ամեն դեպքում անհասկանալի է, թե Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, երբ նշում է, որ «եթե թուրք-ադրբեջանցիները կեղծում են պատմությունը, արդյոք մենք նույնպե՞ս պետք է կեղծենք», երևույթն անվանելով «դեգրադացիա» ( այլասերություն), ո՞ւմ նկատի ունի՝ խորհրդայի՞ն, անկախությա՞ն շրջանի, թե՞ նոր հայեցակարգի հեղինակներին։
Կարելի է եզրակացնել, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի հայտնած այս մանվածապատ տեսակետը պաշտպանում է իշխանությունների կողմից ներկայացված նոր հայեցակարգը, բացի այն, որ իր սիրելի Ուրարտուն այնտեղ ներկայացված է, որպես Արարատյան կամ Վանի հայկական թագավորություն։
Ավետիք ԻՇԽԱՆՅԱՆ
