47 տարի ԵՄ-ին անդամակցելուց հետո Մեծ Բրիտանիայի և Հյուսիսային Իռլանդիայի Միացյալ Թագավորությունը լքել է Եվրամիությունը։ Երկրի քաղաքացիների մեծամասնությունը՝ 52 տոկոսը, հանրաքվեով նման որոշում էր կայացրել դեռ 2016-ին։ 3,5 տարվա կամ 1317 օրվա նախապատրաստական աշխատանքներից, երկու արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններից , 2 վարչապետ փոխելուց և ԵՄ կազմից դուրս գալու 3 հետաձգված փորձերից հետո վերջապես Brexit-ն այլևս իրողություն է։
Փետրվարի մեկից սկսած Մեծ Բրիտանիան այլևս ԵՄ անդամ չէ։ Այժմ Բրիտանիային սպասվում է 11-ամսյա անցումային շրջան։ Կողմերը մինչև 2020 թվականի դեկտեմբերի 31-ը ժամանակ ունեն բանակցելու և հստակեցնելու իրենց հետագա հարաբերությունները և հատկապես առևտրատնտեսական համագործակցությունը։
«Եթե մենք կարողանանք ամեն բան ճիշտ անել, կարծում եմ, որ ամսեամիս կաճի վստահությունը ոչ միայն երկրի ներսում, այլ նաև նրա սահմաններից դուրս»,- հայտարարել է ՄԹ վարչապետ Բորիս Ջոնսոնը Brexit-ից առաջ։
Նշենք, որ Մեծ Բրիտանիան ԵՄ անդամ էր 1973 թվականից։ Այս տարիների ընթացքում, սակայն, այս երկիրը կարողացել էր որոշակիորեն պահպանել իր ինքնուրույնությունը․ պահպանել էր ազգային արժույթը և չէր դարձել Շենգենյան գոտու մաս։
Ի՞նչ է փոխվել Brexit-ից հետո
Անցումային տարվա ընթացքում փոփոխությունները շատ չեն։ Ընդամենը Մեծ Բրիտանիան այլևս չի կարող օգտագործել ԵՄ-ի հետ ասոցացվող խորհրդանիշերը, մասնակցել միութենական մակարդակով որոշումների կայացմանը և ներկայացված չի լինի ԵՄ կառույցներում։ Սակայն մինչև տարեվերջ Մեծ Բրիտանիան կմնա եվրոպական դատարանների իրավասության ներքո և կշարունակի վճարումներ անել ԵՄ բյուջե։ Ավելին, մինչև 2020-ի ավարտը Մեծ Բրիտանիան կշարունակի եվրոպական ընդհանուր շուկայի մաս կազմել։
Մինչև տարեվերջ կողմերը պետք է համաձայնության հասնեն հետագա առևտրատնտեսական համագործակցության պայմանների վերաբերյալ։ Նման բանակցությունները սովորաբար տարիներ են տևում, սակայն այս անգամ կողմերն ունեն ընդամենը 11 ամիս։ Բանակցությունները կսկսվեն մարտի 3-ից։ Անցումային շրջանը երկարաձգվել չի կարող։ Եթե մինչև տարեվերջ որոշակի համաձայնության հասած չլինեն, ապա տեղի կունենա կոշտ Brexit․ կողմերի համար կսկսեն գործել Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության դրույքաչափերը:
Bloomberg-ի հաշվարկների համաձայն՝ Մեծ Բրիտանիան Brexit-ի հետևաքով արդեն իսկ կորցրել է 170 մլրդ դոլար, իսկ մինչև տարեվերջ կկորցնի ևս 90 մլրդ դոլար։ Այս երկրի տնտեսական աճն արդեն իսկ նվազել է 1 տոկոսով՝ հետ մնալով G7-ի անդամ մյուս երկրների ցուցանիշներից։
Իսկ ի՞նչ է կորցնում ԵՄ-ն Մեծ Բրիտանիայի հեռանալու արդյունքում։ Թվային տվյալներով կորուստները հետևյալն են՝ բնակչության 13 տոկոսը, ՀՆԱ 15 տոկոսը և բյուջեի մուտքերի 12 տոկոսը։
Ինչպիսի՞ն են լինելու ԵՄ և Մեծ Բրիտանիայի հարաբերությունները
Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Բորիս Ջոնսոնն իր երկրի՝ ԵՄ կազմից դուրս գալուց հետո արդեն իսկ հայտարարել է,որ չեն պատրաստվում հետևել ԵՄ օրենդրությանը և կարգերին այնպես, ինչպես իրենց օրենքներին և կարգերին։ Այս հայտարարությունից հետո ֆունտ ստեռլինգը որոշակիորեն արժեզրկվեց։ Սակայն, չնայած այս իրողությանը, ըստ մասնագետների՝ Մեծ Բրիտանիայում դեկտեմբերից ի վեր տնտեսական ակտիվության ցուցանիշներն աճում են։ Այն պահից սկսած, երբ հստակեցվեց, որ Brexit տեղի է ունենալու և այն էլ համաձայնագրով, այս երկրի տնտեսությունում աշխուժություն է նկատվում։
Առջևում, սակայն, կողմերի հարաբերությունների կնճռոտ հարցն է, որը մեծապես կարող է ազդել տնտեսական ցուցանիշների վրա։ Ջոնսոնն արդեն հայտարարել է, որ ցանկանում են ԵՄ-ի հետ առևտրատնտեսական համագործակցության համաձայնագիր կնքել Կանադայի կամ գոնե Ավստրալիայի օրինակով։
Կանադան և ԵՄ-ն 7 տարի տևած բանակցություններից հետո 2016 թվականին առևտրատնտեսական համագործակցության պայմանագիր են կնքել, ըստ որի չեղարկվել է մաքսատուրքերի 99 տոկոսը։ Արդյունքում ակտիվացել է երկու կողմերի միջև առևտուրը։
Ավտրալիայի հետ ազատ առևտրի վերաբերյալ բանակցությունները մեկնարկել են 2018-ին և դեռևս ավարտված չեն։
Նշենք, որ ԵՄ-Մեծ Բրիտանիա բանակցություններում կարևոր թեմաներ են լինելու նաև տվյալների բազաներից օգտվելու խնդիրը, բրիտանական ջրերում ձկնորսության իրավունքի հարցը։
