Մայիսի 24-ին ՀՀ նախագահի և վարչապետի պաշտոնական կայքերը տեղեկատվություն հրապարակեցին, որ համապատասխանաբար նախագահը և վարչապետը շնորհավորական ուղերձներ են հղել մահմեդական Էյդ-ալ-Ֆիտր տոնի առթիվ։ Սա մահմեդականների սրբազան Ռամազան ամսվա ավարտը նշանավորող օրն է։ Այն նշում են մեծ շուքով, որոշ երկրներում անգամ եռօրյա տոնակատարություններով։
Վարչապետի կայքում հրապարակված հաղորդագրության համաձայն՝ Նիկոլ Փաշինյանը մահմեդականների սրբազան տոնի առթիվ շնորհավորել է ԱՄԷ, Եգիտպոսի, Թունիսի, Իրաքի, Լիբանանի, Հորդանանի, Սիրիայի, Քաթարի և Քուվեյթի ղեկավարներին։
Նախագահն ավելի լայն շրջանակի է շնորհավորական ուղերձներ հղել։ Եթե ըստ երկրների առանձնացնենք ուղերձները, կստացվի հետևյալ ցանկը՝ ԱՄԷ, Կատար, Հորդանան, Սաուդյան Արաբիա, Քուվեյթ, Եգիպտոս, Իրաք, Պաղեստին, Մարոկկո, Օման, Սիրիա, Թունիս, Բահրեյն, Ալժիր ։
Երկու պաշտոնյաների ցուցակից էլ բացակայում է մեր հարևան Իրանը, որը ևս մահմեդական երկիր է, այստեղ ևս մեծ շուքով նշում են Էյդ-ալ-Ֆիտրը։ Տրամաբանական կլիներ, եթե պաշտոնական կայքերում Իրանին հղված ուղերձն առանձին հրապարակվեր, սակայն նյութը հրապարակելու պահին երկու կայքերում էլ նման ուղերձ չկա հրապարակված։
«Անկախը» զրուցել է իրանագետ Վարդան Ոսկանյանի հետ՝ պարզելու՝ քաղաքական ինչ հետևանք կարող է ունենալ Իրանին չշնորհավորելը մահմեդականների սրբազան տոնի առթիվ։ Ոսկանյանը վստահ է՝ եթե շնորհավորական ուղերձներում բացակայում է Իրանի անունը, պատճառը բացթողումն է։
«Եթե նման բան կա, կարծում եմ՝ գործ ունենք բացթողման հետ։ Որովհետև իրանցիները, լինելով շիա մահմեդականներ, նշում են Ռամազան ամսվա ավարտը, և դա տոնական օր է նաև Իրանում»։
Իրանագետի կարծիքով՝ համապատասխան տեքստեր կազմելու համար պատասխանատու կառույցները պարզապես անուշադիր են գտնվել՝ ցանկից դուրս թողնելով մահմեդական պետությունների շրջանում առաջատար երկրներից մեկի անունը։
«Կարծում եմ, որ հնարավորինս արագ այդ տեքստերը պետք է շտկվեն, եթե դրա հնարավորությունը կա։ Ես դիվանագիտական արարողակարգի մասնագետ չեմ և չգիտեմ՝ արդյոք հնարավոր է։ Բայց ամեն դեպքում, տեղի է ունեցել թյուրիմացություն, որը պետք է շտկվի»,- ասում է նա։
Անդրադառնալով բացթողման հնարավոր քաղաքական հետևանքներին՝ Ոսկանյանն ասում է, որ երկու երկրների հարաբերություններն այնպիսին են, որ նման միջադեպը չի կարող լուրջ հետևանք ունենալ։ «Հայաստան-Իրան հարաբերությունները հազարամյակներ շարունակ զարգացել են տարբեր հուներով։ Գիտեք՝ որպես հարևան պետություններ ունեցել ենք թե մրցակցության, թե պատերազմների փուլ, թե սերտ բարեկամության և եղբայրության փուլեր։ Եվ փառք Աստծո, այսօր Հայաստան-Իրան հարաբերությունները զարգանում են հենց բարեկամության և եղբայրության ուղեծրում,- ասում է Ոսկանյանը։- Նման բացթողումները կարող են որոշակի դառը հետք թողնել այդ հարաբերություններում, բայց Հայաստան-Իրան հարաբերությունները չեմ կարծում, որ պայմանավորված են կոնկրետ պահին որևէ իշխանության գործողություններով։ Բնականաբար, նման բաներն ազդում են այդ հարաբերությունների որակական հատկանիշների, նրբերանգների վրա, բայց չեմ կարծում, որ մեր երկու պետությունների և ժողովուրդների հարաբերությունները կարող են թյուրիմացության հետևանքով ընթանալ այլ հունով, քան ընթանում են հատկապես վերջին 30 տարիների ընթացքում»։
Հարցին, թե որն է մեկը մյուսին հաջորդող միջադեպերի պատճառը՝ մի քանի օր առաջ Վրաստանի հետ, այժմ նաև Իրանի հետ, Ոսկանյանն ասում է․ «Ընդհանուր առմամբ խնդիրը համակարգային մոտեցումների մեջ է։ Ցանկացած պետական համակարգ աշխատելիս պետք է ունենա հստակ ռազմավարություն և այդ ռազմավարության իրականացմանը միտված հստակ քայլեր։ Ցանկացած մոտեցում, որն իր մեջ պարունակում է տարերային հարթություն, քայլեր, որոնք տրամաբանական շղթայի մեջ չեն տեղավորվում կամ որոնց հաջորդականությունը խախտված է, բերում է խնդիրների։ Ես կարծում եմ՝ հիմնական հարցը հենց սրանում է, որ պետական համակարգում ծառայության անցած անձանց մի հատվածը չի կարողանում դուրս գալ հեղափոխականի այդ պատյանից և դառնալ պետական գործիչ»։
Ոսկանյանը շեշտում է՝ ակտիվիստի կամ հեղափոխականի աշխատանքը մեծապես տարբերվում է աշխատանքից պետական համակարգում, քանի որ վերջինի պարագայում նախ և առաջ պետք է հաշվի առնել պետության շահը, ոչ թե ձգտել հաճոյանալ ամբոխին։
«Որքան շուտ այդ անձինք կարողանան համակերպվել պետական գործչի իրենց կերպարի հետ և շարժվել այդ կերպարի համաձայն, այնքան մենք քիչ կունենանք նման խնդիրներ»,- ասում է Ոսկանյանը։
Հ․Գ․ Նշենք, որ 2019-ի հունիսի 5-ին վարչապետի կայքում հրապարակված Էյդ ալ-Ֆիտրի առթիվ շնորհավորական ուղերձներում ևս բացակայում է Իրանի անունը։
