Այս տարի լրանում է նոր ժամանակների մեծագույն հայ հոգևորականներից և հեղափոխականներից Ամենայն հայոց կաթողիկոս Մկրտիչ Խրիմյան Հայրիկի ծննդյան 200-ամյակը: Հայ ժողովուրդը նշանավոր հոգևորականներին տվել է իր սրտից բխած մակդիրներ՝ Գրիգոր Լուսավորիչ, Մեծն Ներսես, Սուրբ Գրիգոր Նարեկացի, Ներսես Շնորհալի, Գրիգոր Շղթայակիր Պատրիարք (Երուսաղեմ), Վազգեն Շինարար և այլն: «Հայրիկ»-ը ազգի սրտից ու հոգուց բխած ամենից անպաճույճ և սակայն ամենից հատկանշական մակդիրն էր՝ տրված իր իսկ ծոցից ծնունդ առած այս Մեծ վանեցուն:

Այս հոբելյանից բխում է երկու թելադրանք Ցեղասպանության տարելիցի նախօրեին:

Ա.- Խրիմյան Հայրիկի նշանավոր գործերից «Պապիկ և թոռնիկ»-ի մեջ շինական պապիկը, իր թոռնիկի ձեռքից բռնած, տանում է արտ և ասում, թե ինքն ա՛յս հողի հետ է ամուսնացնում նրան և այսուհետև նրանք կլինեն մե՛կ սիրտ և մե՛կ հոգի:

ՀՈՂԸ հայրենիքն է, մեր նախնիների շիրիմներն են, մեզ կյանք տվող մայրն է, պատմությունն է ու ապագան: Հողը կորցրի՞նք՝ շուտով կկոցնենք նաև ազգային մյուս հատկանիշները:

2020-ը և հաջորդ տարին հոբելյանների տարի է.

• 20 օգոստոս 1920` Սևրի դաշնագիր

• 3 դեկտեմբեր 1920 ՝ Ալեքսանդրապոլի (խայտառակ) դաշնագիր

• 16 մարտ 1921՝ Մոսկվայի դաշնագիր

• 13 հոկտեմբեր 1921` Կարսի պայմանագիր

Բացի Սևրի դաշնագրի խոստացած, բայց թղթի վրա մնացած հայանպաստ որոշումներից, մյուս երեքի պարագայում մենք կորցրինք այն ՀՈՂԸ, որի հետ Խրիմյան Հայրիկի պապիկը ամուսնացնում էր իր թոռնիկին:

Պարտադրանքով կամ առանց հայության մասնակցության տրվել են ճակատագրական որոշումներ: Այսինքն՝ օտարներն են չափել, ձևել ու կարել մեր սահմանները: Օտարին հանձնված ՀՈՂԻ պահանջը մեր ՊԱՀԱՆՋԱՏԻՐՈՒԹՅԱՆ էությունն է կազմում, որովհետև այդ է թելադրում Հայ դատի իրական ու շոշափելի հետապնդումը: Պատմությունը և անցյալի փորձը թելադրում են կենտրոնանալ իրականանալիի վրա և օդում դղյակներ չկառուցել:

Երկրագնդի մի շարք պետությունների տված որոշումները Հայոց ցեղասպանությունը դատապարտելու ուղղությամբ բարոյական, բայց անհեռանկար հաղթանակներից անդին չեն անցնում, այլ մեզ «պարգևում» են խաղաղ քուն և ինքնաբավարարում միա՛յն: Քաղաքական իրապաշտություն կոչված հասկացություն կա, որը չի կարելի արհամարհել, այլ դրա վրա պետք է հիմնել առաջիկայի մեր անելիք քայլերը և դրա՛նց մեջ պետք է ներդնենք մեր ջանքերը:

Բ.- Խրիմյան Հայրիկի կերպարն ու հոբելյանը թելադրում են նաև անաչառ գնահատման ենթարկել ավելի քան տասնյոթ դարերի անցյալ ունեցող և փառավոր ծառայություն մատուցած Հայաստանյայց եկեղեցու վերջին տասնամյակների գործունեությունը: Այս առաջադրանքով և մա՛նավանդ արդար արժևորման նախանձախնդրության հայացքով Հայ եկեղեցին, իր զանազան հարանվանություններով, մեզ հաճախ երևում է խոցելի և իր առաքելությանն անհարիր գործունեության պատկերով:

Ցեղասպանության ենթարկված միլիոնավոր հայերը զոհվեցին նաև իրենց հավատքին ու Հայաստանյայց եկեղեցուն չդավաճանելու համար, հետևաբար հաջորդ սերունդները և մենք այսօր բարոյական իրավունք ունենք պահանջելու, որ այս մեծ կառույցը, որ հաճախ պետության դերն է ստանձնել, իր առաքելությունը կատարի մեծ նախանձախնդրությամբ, չվերածվի կղերապետության և անթափանցելի խորհրդավոր հաստատության:

Մեր ճակատագրի տերը մե՛նք ենք, և մենք էլ պատասխան պետք է տանք մեր արարքների համար:

Դոկտ. Մինաս Գոճայան  

Լոս Անջելես, 18 ապրիլ, 2020

Աղբյուրը՝  KEGHART